NOWY SALON ADY SARI W MUZEUM

W Muzeum Regionalnym w Starym Sączu otwarto nowy salon Ady Sari. Na cele ekspozycji dodano drugą salę. W związku z olbrzymim zainteresowaniem postacią Ady Sari i napływającymi oryginalnymi pamiątkami należało rozszerzyć ekspozycję. W sali 1 prezentowane są: oryginalna szafka garderobiana, pudło na kapelusze podarowane przez p. Annę Starczewską – mieszkankę kamienicy przy ul. Łowickiej w Warszawie, gdzie po wojnie aż do śmierci mieszkała Ada Sari. Wchodzących do sali uderza duży portret „Fausta”, który pochodzi z tegoż mieszkania – dar Piotra Szayera – bratanka. Całość uzupełniają meble i drobiazgi z epoki, podobne do tych, którymi otoczona była artystka w swoim powojennym mieszkaniu.

W sali 2 umieszczone zostało lustro – tremo należące kiedyś do Maestry – z jej przedwojennego mieszkania. Przed 1939 r. lustro to podarowała rodzicom do Starego Sącza. Po likwidacji domów po rodzicach lustro odkupiła Józefa Tischnerowa – krawcowa, która również szyła sukienki dla Ady Sari. Przed laty lustro to zostało podarowane muzeum przez spadkobierców pani Tischnerowej.  Salę uzupełniają nowości: radio sprzed 1939 r. podarowane kiedyś przez Maestrę p. Stanisławowi z Legionowa, który z kolei ostatnio przekazał je muzeum. Są też 2 z obrazy z mieszkania na Łowickiej – podarowane przez Piotra Szayera – pejzaż morski oraz stary obraz „Św. Anna – nauczycielka NMP”.

Wystawionych jest także 5 linorytów portretowych Ady Sari wykonanych przez Jana T. Czecha – wnuka najstarszego brata Jadwigi Szayerówny – Edwarda. Całość uzupełniają archiwalne zdjęcia rodzinne i z ról operowych Maestry.

Zapraszamy do obejrzenia nowej ekspozycji.

Andrzej Długosz

 

DOCHÓD XIX KWESTY NA RATOWANIE ZABYTKOWYCH NAGROBKÓW

Tegoroczna kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach w uroczystość Wszystkich Świętych przyniosła dochód w wysokości 18.079,87 złotych, w tym 20 koron czeskich. Jest to wynik porównywalny ze zbiórką w roku poprzednim (18.041,46 zł.). Dziękujemy wszystkim ofiarodawcom. Ta hojność świadczy o tym, że jest duże uznanie potrzeby utrzymania zachowanych zabytkowych nagrobków na cmentarzach w naszym mieście.

Dziękujemy wszystkim kwestarzom: władzom Starego Sącza, członkom i sympatykom Towarzystwa Miłośników Starego Sącza oraz młodzieży starosądeckich szkół: Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie, Szkoły Podstawowej nr 2 im. Juliusza Słowackiego i Zespołu Szkół im. ks. prof. Józefa Tischnera a także członkom komisji podliczającej kwestę.

Zebrane środki zostaną przeznaczone na dokończenie remontu grobu starosądeckiego artysty dramatycznego Józefa Panczykowskiego na Starych Powązkach w Warszawie oraz na odnowę kolejnych nagrobków na naszych cmentarzach.

Ze zbiórki oraz z wydatkowanych środków w 2024 r. sporządzone zostaną sprawozdania do Ministerstwa Administracji i Spraw Wewnętrznych.

Andrzej Długosz

 

ROZPOCZĘŁA SIĘ RENOWACJA NAGROBKA LUDWIKA PANCZYKOWSKIEGO NA STARYCH POWĄZKACH W WARSZAWIE.

Rozpoczął się remont nagrobka Ludwika Panczykowskiego (1804-1872), starosądeczanina,

wybitnego artysty dramatycznego, aktora Teatru Narodowego w Warszawie, na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie. To efekt podpisania porozumienia pomiędzy Zarządami Towarzystwa Miłośników Starego Sącza a Społecznym Komitetem Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa w Warszawie. Z uwagi na rozszerzony zakres robót, niż pierwotnie planowano, renowacja przebiegać będzie w 2 etapach. Pierwszy etap obejmujący płytę nagrobną Ludwika Panczykowskiego, wykonany będzie do końca października. Etap 2 – obejmujący renowację płyt epitafijnych sióstr Ludwika Panczykowskiego wraz z wykonaniem brakujących słupków oraz podstawy całkowitej grobu i ogrodzenia planowany jest do końca lipca 2025 r. Całkowity koszt robót to 30 tysięcy złotych. Prace sfinansowane zostaną głównie ze środków społecznych zebranych podczas kwesty w 2024 r. 10 % kosztów sfinansuje SKOnSP. Brakującą część będziemy musieli jeszcze dozbierać.

Należy dodać, że realizacja tego zamierzenia nie byłaby możliwa bez pomocy i wsparcia Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami z uwagi na złożone procedury ze względu na zabytkowy charakter cmentarza. O wszystkie pozwolenia postarał się Komitet w Warszawie, który także poszukał wykonawcy i będzie nadzorował przebieg robót.

„Cieszę się, że na Starych Powązkach będziemy mieć pod opieką drugi nagrobek wybitnego starosądeczanina, obok grobu Ady Sari w Alei Zasłużonych, i że stanie się on miejscem odwiedzin starosądeczan, a zwłaszcza miejscowych wycieczek szkolnych” – powiedział Andrzej Długosz – Prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza.

 

XIX KWESTA NA RATOWANIE ZABYTKOWYCH NAGROBKÓW NA STAROSĄDECKICH CMENTARZACH

Doroczna XIX kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach odbędzie się 1 listopada w uroczystość Wszystkich Świętych w godzinach od 8.00 do 17.00. Przy bramach starego i nowego cmentarza wolontariusze w osobach władz miasta na czele z panem Burmistrzem, członkowie i sympatycy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza przy licznym udziale uczniów Liceum Ogólnokształcącego, Szkoły Podstawowej nr 2 im. Juliusza Słowackiego oraz Zespołu Szkół im. ks. Józefa Tischnera będą oczekiwać ze skarbonkami. Wszyscy, którzy wrzucą do nich choćby grosik, otrzymają pamiątkową cegiełkę.

Środki z ubiegłorocznej kwesty zostały przeznaczone na renowację płyty nagrobnej Ludwika Panczykowskiego (1804 -1871) artysty dramatycznego, rodem ze Starego Sącza, spoczywającego na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie. Jest to I etap całości robót. Etap II – końcowy zostanie przeprowadzony do końca lipca 2025 r. Jest to wynik porozumienia pomiędzy Towarzystwem Miłośników Starego Sącza reprezentującym społeczeństwo naszego miasta a Społecznym Komitetem Opieki nad Starymi Powązkami w Warszawie, który przyjął na siebie obowiązek przygotowania dokumentacji i uzyskania stosownych pozwoleń, a także znalezienia wykonawcy i częściowego sfinansowania robót. Dotychczas przeprowadzono następujący zakres robót: odkopanie i usunięcie ziemi (15 m. sześc.), demontaż płyty nagrobnej i jej konserwacja, prace na polu grobowym.

Wykonawca, Pan Bogusław, który jest również członkiem SKOnSP obiecał, że w imieniu starosądeczan złoży kwiaty i zapali znicz na grobie starosądeckiego aktora.

Ponadto ze środków pozostałych z lat ubiegłych odnowiona została tablica epitafijna Józefa i Marianny Panczykowskich – rodziców artysty na kościółku św. Rocha na starym cmentarzu w Starym Sączu. Przedsięwzięcia te podjęto w związku z przypadającą 6 sierpnia br. 220. rocznicą urodzin naszego wybitnego rodaka.

Andrzej Długosz

 

NAGROBEK LUDWIKA PANCZYKOWSKIEGO NA STARYCH POWĄZKACH 

W WARSZAWIE BĘDZIE REMONTOWANY

Wszystko wskazuje na to, że nagrobek Ludwika Panczykowskiego (1804 -1871) artysty dramatycznego, rodem ze Starego Sącza, spoczywającego na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie, będzie remontowany.

Jak wiadomo, Towarzystwo Miłośników Starego Sącza wyszło z inicjatywą, aby odnowić ten nagrobek, który jest w złym stanie technicznym po to, aby zachować pamięć o wybitnym rodaku i aby stał się on miejscem odwiedzin starosądeczan, którzy udają się na Stare Powązki, chociażby na grób Ady Sari. Na ten cel zbierano środki podczas kwesty 1 listopada 2023 r. Od początku roku trwało rozeznawanie o możliwości realizacji tego przedsięwzięcia. Cmentarz Stare Powązki jest cmentarzem parafialnym należącym do Archidiecezji Warszawskiej, a zarządza nim bezpośrednio Parafia św. Karola Boromeusza przy ul. Powązkowskiej. Cmentarz jako całość wpisany jest do rejestru zabytków i na każde prace remontowe należy uzyskać pozwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie.

Po konsultacji z Zarządem cmentarza i ks. Dyrektorem, stwierdzono stan faktyczny. Aby rozpocząć prace, należy odszukać spadkobierców grobu. Ze względu na trudności z tym tj. odległy czas od pochówku i przekazu, że Ludwik Panczykowski nie założył rodziny, trzeba by zarejestrować grób i wnieść opłatę 15 tysięcy złotych. Towarzystwo nie dysponuje wystarczającymi środkami na takie działania (kwesta przyniosła dochód 18 tys. zł.). Gdyby wniesiono opłatę w Warszawie, nie byłoby z czego zrobić remontu. Gdy wydawało się, że trzeba będzie zrezygnować z projektu, przyszedł pomysł, aby ominąć opłatę za grób poprzez współpracę ze Społecznym Komitetem Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa. Po rozmowie telefonicznej uzyskano wyjaśnienie, że współpraca jest możliwa i aby przedstawić całą sprawę na piśmie. Ponieważ przez miesiąc nic się nie działo, Prezes TMSS Andrzej Długosz udał się do Warszawy na rozmowy bezpośrednie. Tu ustalono, że Społeczny Komitet podejmie się całości spraw, a TMSS przekaże środki. Niezwłocznie komitet opracował program konserwatorski dot. nagrobka oraz przedstawił kosztorys na kwotę 20 tys. zł. Jednakże po rozeznaniu konserwatora okazało się, że nagrobek L. Panczykowskiego jest położony na betonowym grobie i odkryto jeszcze 2 tablice epitafijne poświęcone dwóm siostrom Ludwika zasypane ziemią i zarośnięte Całość jest w bardzo w złym stanie. Po dyskusji wyrażono opinię, aby grób odnowić w całości z dorobieniem słupków i rurek ogradzających grób, bo dopiero wtedy będzie to miało sens. Przedstawiono dodatkowy kosztorys na kwotę 10 tys. zł. Zarząd TMSS po przeanalizowaniu sytuacji postanowił, aby odnowić grób w całości, ale rozłożyć na 2 etapy, pierwszy w tym roku obejmujący płytę nagrobną aktora, a w roku przyszłym po zebraniu dodatkowych środków również z innych źródeł – dokończyć całość. Komitet w Warszawie zaaprobował postanowienia Zarządu TMSS i obiecał pokrycie w 10 % kosztów całkowitych. Teraz najtrudniejszą sprawą była decyzja Zarządu cmentarza, ale okazało się, że tenże Zarząd podpisał zgodę na odnowę nagrobka. Pozostało tylko uzyskanie pozwolenia od WKZ na przeprowadzenie prac konserwatorskich, ale wydaje się, że będzie to tylko formalność.

Jeśli będzie podpisana umowa pomiędzy SKOnSP a TMSS, prace zostaną rozpoczęte. Bardzo byśmy pragnęli, aby I etap zakończył się przed uroczystością Wszystkich Świętych.

Andrzej Długosz

 

ODSŁONIĘCIE TABLICY UPAMIĘTNIAJĄCEJ LUDWIKA PANCZYKOWSKIEGO

Dzisiaj (2 sierpnia 2024 r.) w 220. rocznicę urodzin w Starym Sączu Ludwika Panczykowskiego (1804-1871) aktora Teatru Narodowego w Warszawie, została odsłonięta tablica pamiątkowa ufundowana przez Towarzystwo Miłośników Starego Sącza

Tablica, której autorem jest Pan Józef Stec została wmurowana na ścianie kościoła św. Rocha na Starym Cmentarzu, w miejscu nieprzypadkowym, bo pod tablicą, którą ponad 150 lat temu ufundował sam Panczykowski dla uczczenia swoich rodziców "(...) w dowód niewygasłej synowskiej miłości i wdzięczności..."

Prezes TMSS Pan Andrzej Długosz przybliżył sylwetkę aktora oraz omówił ideę związaną z upamiętnieniem słynnego Starosądeczanina, którego grób znajduje się na warszawskich Powązkach. Grób ten, dzięki jego staraniom oraz datkom zebranym podczas kwesty zorganizowanej przez Towarzystwo Miłośników Starego Sącza ma szansę zostać odnowiony przez Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa dzięki nawiązanej w tym celu współpracy.

Tablicę poświęcił ks. Proboszcz Marek Tabor. Wcześniej podzielił się refleksją, że tak mało wiemy o osobach spoczywających na Starosądeckich cmentarzach, które niejednokrotnie miały duży wpływ na życie naszej Małej Ojczyzny.

I chyba tak jest w istocie. Bo historia każdego ze spoczywających na cmentarzu to temat na osobną książkę, zawierającą jego osobiste przeżycia, doświadczenia, radości i dramaty, sukcesy i porażki. Wraz ze śmiercią karty takiej książki przykrywa wieko trumny a jedynie mgliste wspomnienia zostają (na chwilę) w pamięci najbliższych.

Odsłonięcia tablicy dokonał Jacek Lelek Burmistrz Starego Sącza Towarzyszyli mu: dyrektor CKiS im. Ady Sari Wojciech Knapik , dyrektor Starosądeckiej biblioteki Pani Monika Jackowicz-Nowak oraz inicjator całego przedsięwzięcia Andrzej Długosz.

Następnie delegacje Gmina Stary Sącz, Powiatowa i Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Starym Sączu, Centrum Kultury i Sztuki im. Ady Sari w Starym Sączu i Towarzystwo Miłośników Starego Sącza złożyły wiązanki kwiatów.

Liczymy, że owocem tej inicjatywy będzie przybliżenie mieszkańcom Starego Sącza sylwetki Ludwika Panczykowskiego, co być może przyczyni się do odkrycia nowych epizodów z jego życia i pracy artystycznej.

Piotr Dyrek

 

JAKUB POLACZYK – RODEM ZE STAREGO SĄCZA KOMPOZYTOR I PIANISTA

Z WIZYTĄ W MUZEUM

W ostatnim czasie Muzeum Regionalne w Starym Sączu odwiedził Jakub Polaczyk, robiący międzynarodową karierę pianista, kompozytor i pedagog młodego pokolenia (rocznik 1983) mieszkający na stałe w Stanach Zjednoczonych. Pan Jakub dzieciństwo spędził w Starym Sączu, rozpoczynając pierwsze nauki w zakresie muzyki w Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury, którego dyrektorem był w tamtym czasie Józef Puścizna. Wraz z zespołem uczestniczył w Festiwalach im. Jana Joachima Czecha. Następnie ukończył Szkołę Muzyczną I i II stopnia w Nowym Sączu. W 2010 r. ukończył studia w klasie kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie i w 2009 r. muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2010-2011 odbył studia podyplomowe w Łodzi w zakresie muzyki komputerowej, audiowizualnej i filmowej. W latach 2011-2013 uzyskał pełne stypendium w Canegie University w Pittsburghu, dzięki któremu wyjechał do USA, gdzie doskonalił swoje umiejętności w klasie kompozycji, uzyskując tytuł Artist Diploma in Composition. Osiadłszy w Stanach Zjednoczonych, od 2015 r. uczy w nowojorskiej prywatnej szkole The New York Conserwatory of Music, a od 2018 r. jest dyrektorem International Chopin & Friends Festival. Od 20211 r. prowadzi program „Postbachowskie Kawki” w Polskim Radiu AM 1030 w Chicago. Jest dyrektorem Centrum Jana Pawła II na Manhattanie.

Jest laureatem kilkunastu międzynarodowych konkursów kompozytorskich. Wydaje płyty. Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2023)

Swoje sądeckie pochodzenie podkreśla w licznych wywiadach i filmach. O naszym regionie opowiada też w swoich audycjach radiowych. Również w swojej twórczości wplata akcenty sądeckie.

Pan Jakub wspominał spędzony w Starym Sączu czas dzieciństwa, zapoznał się z twórczością Jana Joachima Czecha, zwiedził muzeum a także przekazał do zbiorów muzeum manuskrypt utworu o świętej Kindze, inne nuty swoich utworów, a także zeszyt nutowy z zapiskami młodzieńczymi oraz płytę ze swoimi nagraniami.

Warto dodać, że p. Jakub corocznie odwiedza Stary Sącz, gdzie mieszka jego babcia i gdzie jest stale zameldowany w Polsce. Tegoroczny pobyt ma też szczególny charakter, gdyż Rada Miejska Starego Sącza przyznała mu „Medal Honorowy Starego Sącza”, który odbierze na specjalnej sesji Rady Miejskiej w dniu 24 lica br., podczas której zaprezentuje ostatnie kompozycje powstałe w związku z jubileuszem wizyty papieża Jana Pawła II w Starym Sączu i kanonizacji św. Kingi.

Andrzej Długosz

 

WYSTAWA W 25-LECIE HISTORYCZNEJ WIZYTY

Dla przypomnienia wzruszeń i emocji związanych z największym wydarzeniem historycznym Starego Sącza jakim była wizyta Ojca Świętego Jan Pawła II w naszym mieście 16 czerwca 1999 r. i kanonizacją bł. Kingi Towarzystwo Miłośników Starego Sącza przygotowało fotograficzną wystawę przypominającą tamte chwile sprzed 25 lat. Na wystawie prezentowane są fotografie wykonane przez nieznanych autorów obejmujące oczekiwanie na papieża na starosądeckich błoniach, przebieg Mszy św. kanonizacyjnej, przejazdy papamobile oraz niepublikowane wcześniej

fotografie z pobytu Ojca Św. w Klasztorze Sióstr Klarysek otrzymane dzięki życzliwości sióstr.

Wystawa prezentowana jest na frontonie siedziby Muzeum Regionalnego domu „Na Dołkach” przy starosądeckim rynku. Z tej okazji wywieszona została historyczna flaga papieska z herbem Jana Pawła II sprzed 25 lat. Warto zatrzymać się na chwilę przed wystawą i wspomnieć historyczne przeżycia.

 

Andrzej Długosz

 

NOC MUZEUM

Rekordowa liczba osób uczestniczyła ostatniej soboty 18 maja) w Nocy Muzeum w Domu „Na Dołkach” siedzibie Muzeum Regionalnego w Starym Sączu. Można było zwiedzać ekspozycje indywidualnie i z przewodnikiem, posłuchać opowieści na żywo i wspomnień archiwalnych o Adzie Sari, zobaczyć specjalnie wystawione na ten czas pamiątki po Maestrze zakupione przez muzeum w ostatnim czasie na aukcji internetowej, posłuchać starosądeckich kazań wygłaszanych przez ks. prof. Józefa Tischnera w kościele klasztornym w latach 1980-1993.

Archeolog Bartłomiej Urbański oraz członkowie Stowarzyszenia Historyczno Eksploracyjnego Sądecczyzny na czele z prezesem Stanisławem Pustułką przygotowali prezentacje o poszukiwaniach archeologicznych i odpowiadali na pytania czy każdy może poszukiwać i jakie obowiązują w Polsce procedury w tym zakresie. Przybyły całe rodziny, pasjonaci historii, starsi i młodsi ze Starego Sącza, okolicy a nawet z innych regionów Polski. W sumie w godzinach od 19.00 do 22.00 odwiedziło muzeum 249 osób. Zapraszamy za rok.

Andrzej Długosz

 

OTWARCIE WYSTAWY W PIWNICY

W piątek 26 kwietnia otwarto oficjalnie po remoncie konserwatorskim piwnicę w XVII wiecznym Domu „Na Dołkach” - siedzibie Muzeum Regionalnego w Starym Sączu. Uroczystość ta połączona była również z otwarciem stałej ekspozycji archeologicznej w tejże piwnicy, na której pokazane są po raz pierwszy sensacyjne zabytkowe znaleziska ostatnich lat dokonane przez członków Stowarzyszenia Historyczno Eksploracyjnego Sądecczyzny. Zaproszeni goście zebrali się na dziedzińcu Muzeum Regionalnego, których powitał Andrzej Długosz – prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącz w obecności władz Starego Sącza na czele z Jackiem Lelkiem – Burmistrzem Starego Sącza oraz Sławomirem Szczepaniakiem zastępcą przewodniczącego miejscowej Rady Miejskiej i Julią Dziedzic – radną tejże Rady. Obecny był Stanisław Pustułka – prezes SHES wraz z członkami Stowarzyszenia, którzy są autorami i wykonawcami wystawy. Po części oficjalnej uczestnicy spotkania zeszli do piwnicy i zwiedzili ekspozycję.

 

SENSACYJNA NOWOŚĆ W MUZEUM

Od  27 kwietnia 2024 r. (sobota) otwarta będzie dla zwiedzających w  odremontowanej zabytkowej siedemnastowiecznej piwnicy  Domu „Na Dołkach” – siedzibie Muzeum Regionalnego w Starym Sączu, przy ul. Rynek 6 stała ekspozycja archeologiczna pt. „Skarby z ziemi wydobyte”. Prezentowane na niej będą po raz pierwszy znaleziska dokonane w ciągu ostatnich 3 lat na terenie Gminy Stary Sącz przez Stowarzyszenie Historyczno Eksploracyjne Sądecczyzny m.in. dwa zespoły monet: pierwszy z XV – XVI w. w postaci 195 sztuk: denary czeskie – Ferdynanda Habsburga, Maksymiliana Habsburga, węgierskie – Rudolfa I, saksońskie – Ernesta, Albrechta, Wilhelma, Władysława II Jagiellończyka. Drugi zespół – 97 szt.: ternary koronne i denary Władysława Jagiełły oraz monety Zygmunta III Wazy.  Będą też pojedyncze artefakty sprzed naszej ery i inne z okresu średniowiecza. Pokazanie tych skarbów jest możliwe dzięki decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie o przekazanie ich w depozyt Muzeum Regionalnemu w Starym Sączu.

W dniach 27 i 28 kwietnia 2024 r. (sobota – niedziela) w godzinach od 10.00 do 13.00 wystawę będzie można zwiedzić bezpłatnie. Od 1 maja muzeum będzie czynne od wtorku do soboty w godz. od 10.00 do 16.00, w niedzielę od 10.00 do 13.00. W poniedziałki zamknięte.

                                                                                            Andrzej Długosz

 

PAMIĄTKI PO PROF. JÓZEFIE WOJNAROWSKIM PRZEKAZANE DO MUZEUM

Kolejna duża partia pamiątek trafiła do Muzeum Regionalnego w Starym Sączu. Po zakupie na aukcji pamiątek po Adzie Sari i przekazaniu przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie w depozyt do muzeum skarbów archeologicznych odnalezionych w starosądeckiej ziemi ostatnio, mieszkająca w Kanadzie p. Marta Wojnarowska przekazała duży zasób pamiątek po swoim ojcu prof. zw. dr. hab. inż. Józefie Wojnarowskim.

Józef Bolesław Wojnarowski (ur. 3 kwietnia 1933 w Starym Sączu, zm. 22 września 2023 tamże) – polski naukowiec, profesor nauk technicznych, specjalista w dziedzinie mechaniki, dynamiki układów mechanicznych, budowy i eksploatacji maszyn, maszyn włókienniczych, eliminacji drgań maszyn, teorii grafów, mechaniki płynów biomechaniki i mechatroniki, nauczyciel akademicki Politechniki Śląskiej w Gliwicach i Akademii Nauk Stosowanych w Nowym Sączu, doktor Donieckiego Narodowego Uniwersytetu Technicznego, Ukraina oraz Politechniki Łódzkiej.

W zbiorze znajdują się medale i odznaczenia Profesora, dyplomy i listy gratulacyjne i albumy z fotografiami przedstawiające działalność i życie rodzinne. Szereg dokumentów rodzinnych, świadectw szkolnych i zdjęć luzem. Przyjęliśmy dorobek naukowy Profesora w postaci podręczników jego autorstwa lub współautorstwa a także wydawnictwa biograficzne o prof. Józefie Wojnarowskim.

W przekazanym zbiorze znajdują się też zabytki techniki, których Profesor był kolekcjonerem. Są to: maszyna do pisania – jeden z pierwszych modeli, fonograf Edisona, kalkulator do rachunków z lat 1922-1932, sumator, Przyrząd do strugania ołówków, wojskowy przyrząd do mierzenia kątów.

Jesteśmy bardzo wdzięczni p. Marcie Wojnarowskiej, że postanowiła, aby pamiątki po zmarłym ojcu, wybitnym starosądeczaninie pozostały w jego rodzinnym mieście a miejscem ich przechowania i eksponowania było nasze muzeum.

Pamiątki są obecnie katalogowane a część z nich będzie eksponowana na wystawie głównej – po częściowej zmianie ekspozycji w listopadzie b. r.

Andrzej Długosz

 

SKARBY ARCHEOLOGICZNE W DEPOZYCIE MUZEUM

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie przekazał w ostatnim czasie w depozyt skarby archeologiczne znalezione na terenie gminy Stary Sącz przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjne Sądecczyzny z Barcic.

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych, stanowią własność Skarbu Państwa. Własność Skarbu Państwa stanowią również przedmioty będące zabytkami archeologicznymi, pozyskane w wyniku poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania. Stowarzyszenie z Barcic ma wszelkie potrzebne pozwolenia.

Procedury w praktyce wyglądają następując: po odnalezieniu zabytków archeologicznych (nie wszystko co jest wydobyte z ziemi jest zabytkiem), muszą one niezwłocznie przekazane być do muzeum na przechowanie i o fakcie tym niezwłocznie trzeba poinformować Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Z czasem muzeum może starać się o przyjęcie artefaktów w depozyt. Ostatecznym etapem jest przekazanie tych skarbów na własność muzeum.

Nasze muzeum sporządziło odpowiednie wnioski i WKZ przekazał nam owe zabytki archeologiczne w depozyt. Należy dodać, że od momentu przekazania na przechowanie do momentu decyzji przekazania w depozyt muzeum nie wolno upubliczniać informacji o znaleziskach ani ich pokazywać.

Ponieważ procedury przekazania w depozyt zostały zakończone, dlatego wszystkie te skarby znalezione w latach 2020-2023 pokażemy na stałej wystawie archeologicznej, która mieścić się będzie w odremontowanej piwnicy zabytkowego Domu „Na Dołkach” – siedzibie Muzeum Regionalnego w rynku Starego Sącza. A pokażemy prawdziwe skarby, m.in.: 1. Siekierki typu czeskiego, dat. 1200-1400 r. p.n.e. – 4 szt.

2. Czeskie srebrne denary jednostronne Władysława Jagiellończyka – 195 szt.

3. Fragment materiału, w którym mogły być przechowane

4. Bransoletka z brązu dat. ok. 1100-900 r. p.n.e. – 1 szt.

5. Groty od strzał, okres wczesnośredniowieczny – 2 szt.

6. Ostroga dat. XIII/XIV w. – 1 szt.

7. Monety srebrne datowane XIV/XV w. – 97 szt.

8. Guzy srebrne, datowania brak – 50 szt.

9. Dzbanek gliniany (uszkodzony), datowania brak – 1 szt.,

10. Moneta celtycka, srebrna, datowana na przełom od II w. p. n. e. do II w. n. e.

11. Moneta denar Marka Aureliusza, datowany II poł. II w.

12. Moneta Trajana, datowany I poł. II w.

Należy dodać, że znalezienie 2 zespołów monet jest wydarzeniem rangi krajowej.

Monety z poz. 2 już zostały zakonserwowane i opracowane naukowo.

Do tego w ekspozycji pokażemy znaleziska będące od dawna w naszej ekspozycji: toporek z kamienia gładzonego datowany na lata 1700 p.n.e. oraz 2 miecze i 3 toporki żelazne z XIII w. (z czasów księżnej Kingi) znalezione podczas wydobywania żwiru w Dunajcu w latach 50-tych.

Uroczyste otwarcie piwnicy planowane jest na koniec kwietnia tak, aby ekspozycja była udostępniona zwiedzającym od 1 maja.

Andrzej Długosz

 

SPOTKANIE Z KSIĘDZEM TISCHNEREM W MUZEUM

Wydarzeniem pn. „Spotkanie z Księdzem Tischnerem w muzeum” uczczono 93. rocznicę urodzin ks. prof. Józefa Tischnera. Do sali w Muzeum Regionalnym, gdzie prezentowana jest wystawa pamiątek po ks. Profesorze, przybyli uczestnicy IV Tischnerowskich Dni Skupienia, które odbywały się w Domu Pielgrzymkowym „Opoka” przy ołtarzu papieskim w dniach 15-16 marca br. W trzeci dzień, w niedzielę, uczestnicy na spotkaniu w Muzeum Regionalnym wysłuchali wykładów dr Michała Jędrzejka „O kościele w świecie współczesnym” oraz Wojciecha Bonowicza „Dokąd zmierza Kościół? – w nawiązaniu do nauki ks. Tischnera”. Po wysłuchaniu wykładów odbyła się dyskusja. Gości powitali: Andrzej Długosz – prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, Kazimierz Tischner – brat księdza i prezes Stowarzyszenia „Drogami Tischnera”, a także Jacek Lelek – burmistrz Starego Sącza

Spotkanie niedzielne poprzedziła Msza św. w kościele klasztornym Sióstr Klarysek w intencji ks. Józefa Tischnera i jego rodziców – Weroniki i Józefa.

W spotkaniu ponadto wzięli udział: Andrzej Wyrobiec – sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Sławomir Szczepaniak – Z-ca Przewodniczącego Rady Miejskiej Starego Sącza, Julia Dziedzic – Radna Rady Miejskiej oraz zaproszeni starosądeczanie. W sumie obecnych było 90 osób.

Andrzej Długosz

 

WALNE ZEBRANIE CZŁONKÓW TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA

W dniu 3 marca 2024 r. odbyło się doroczne Walne Zebranie Sprawozdawcze członków Towarzystwa Miłośników Starego Sącza. Z uwagi na jubileusz 75-lecia Towarzystwa miało ono charakter uroczysty i odbyło się w restauracji Marysieńka. Zarząd przedstawił sprawozdania: merytoryczne i finansowe z działalności za 2023 r. Podczas uroczystości wręczone zostały honorowe odznaki „Zasłużony dla kultury polskiej” Andrzejowi Długoszowi i Danucie Sułkowskiej.

W uznaniu zasług w pracy społecznej na rzecz Towarzystwa i krzewieniu jego idei, Walne Zebranie uchwaliło nadanie tytułu Członka Honorowego TMSS 6 członkom: Stanisławowi Paluchowi, Karolowi Hopkowi, Wojciechowi Ramsowi, Karolowi Fijałkowskiemu i Andrzejowi Sojce i Józefowi Stecowi (dodatkowo Członka Wspierającego).

 

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA ZA 2023 R.

Miniony rok to rok wielkiego jubileuszu 75-lecia TMSS. Jest to jedyne stowarzyszenie w naszym mieście, które działa nieprzerwanie od 1948 roku. Założyli je: Antoni Królik, Józef Paszkiewicz i Roman Cesarczyk. Od tego czasu 4 pokolenia określone okresami rządów 4 prezesów: Antoniego Królika, Stanisława Przybyłowicza, Jana Koszkula i obecnego Andrzeja Długosza, pracowały i rozwijały idee i działalność Towarzystwa, z których największym było założenie i prowadzenie muzeum. Jest to też jubileusz 25-lecia pracy obecnych kustoszów muzeum: Andrzeja Długosza i Magdaleny Fryźlewicz.                                                                                

Właśnie w ubiegłym roku nastąpiło znaczące działanie mające na celu rozwój muzeum. Otóż dużym nagładem sił i środków odremontowano zabytkową piwnicę w „Domu „Na Dołkach”, która przeznaczona będzie na nową ekspozycję, powiększy przestrzeń wystawienniczą i będzie dodatkową atrakcją muzeum i Starego Sącza. Zorganizowany zostanie w niej dział archeologiczny pokazujący cenne znaleziska dokonane przez Stowarzyszenie Eksploracyjno-Historyczne Sądecczyzny z Barcic w ostatnich 3 latach. Pokazana również będzie historia starosądeckiego rynku. Towarzystwo występowało o środki na remont do Sejmiku Województwa Małopolskiego i Powiatu Nowosądeckiego – w obydwu przypadkach środków nam nie przyznano. Powiat Nowosądecki uznał za przeszkodę to, że nie jesteśmy właścicielem budynku. W sprawę włączył się radny powiatowy Stanisław Dąbrowski i znaleziono rozwiązanie zastępcze. Wniosek złożył Urząd Miejski i Gmina otrzymała 10 tys. zł. na roboty elektryczne i dołożyła do tego 3 tysiące ze środków własnych. Roboty konserwatorsko-budowlane sfinansowane zostały ze środków własnych Towarzystwa oraz dzięki sfinansowaniu części kosztów przez wykonawcę tych robót właściciela Firmy ArStec Józefa Steca. Kosztorys niezależnego eksperta określał na te roboty koszt w wysokości 57 tysięcy złotych. Zapłaciliśmy p. Stecowi 32 tys. zł. Tak więc p. Józef Stec sfinansował nam część robót w wysokości 25 tys. zł. Wobec braku środków z projektów celowych, Zarząd rozważał 2 warianty: albo roboty rozłożyć w czasie lub zlikwidować lokatę terminową w wysokości 12 tys. zł. i sfinansować i zakończyć remont do końca 2023 r. Przyjęto to drugie rozwiązanie.                 

Drugim znaczącym wydarzeniem o charakterze ponadlokalnym było ufundowanie i wmurowanie tablicy pamiątkowej poświęconej Adzie Sari na kamienicy przy ul Łowickiej 52 w Warszawie, w której w latach 19489- 1968 artystka mieszkała. Dzięki przychylności mieszkańców kamienicy i Wspólnocie Mieszkaniowej formalności przeprowadzono bez żadnego problemu.

Tablicę zaprojektowała i wykonał p. Józef Stec. Wspaniała uroczystość odsłonięcia tablicy odbyła się 15 czerwca 2023 r. 

Ze Starego Sącza przybyła do Warszawy 15 osobowa delegacja na czele z Burmistrzem Jackiem Lelkiem i przewodniczącym Rady Miejskiej Andrzejem Stawiarskich. Uczestniczyli przedstawiciele Towarzystwa Miłośników Starego Sącza na czele z prezesem Andrzejem Długoszem, który poprowadził uroczystość na

                                                            - 2 -

Łowickiej, Centrum Kultury i Sztuki im. Ady Sari oraz Powiatowej i Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej na czele z dyrektorami placówek.

Wcześniej, w Sanktuarium św. Andrzeja Boboli odprawiona została Msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem proboszcza parafii o. Waldemara Borzyszkowskiego, który wygłosił okolicznościową homilię, wspominając również swoją parafiankę. Następnie uczestnicy Mszy św. przeszli na ul. Łowicką na dalszą część uroczystości, w której poza delegacją starosądecką wzięli udział: poseł Jan Duda, burmistrz dzielnicy Mokotów Rafał Miastowski. Zamieszkały w Stanach Zjednoczonych bratanek Ady Sari Piotr Szayer, który przesłał list do uczestników odczytany podczas spotkania. Obecni byli członkowie Zarządu Wspólnoty i mieszkańcy kamienicy.

Tablicę odsłonili panowie burmistrzowie, poseł i mieszkanka kamienicy a poświęcił ją ks. proboszcz. Następnie złożono kwiaty pod tablicą. Wspominano Adę Sari podkreślając jej wielkość jako artystki i jej prostotę i życzliwość jako człowieka i sąsiadki.  Mieszkanka kamienicy, p. Anna Straszewska przekazała dla Muzeum Regionalnego w Starym Sączu będące w jej posiadaniu pamiątki po Maestrze: szafkę garderobiana, którą artystka miała w Starym Teatrze w Krakowie i po

wojnie zabrała ją sobie do warszawskiego mieszkania oraz pudło na kapelusze. Uroczystość zakończyło spotkanie w ogrodzie kamienicy przy lampce wina i ciasteczkach, przygotowane przez Wspólnotę Mieszkaniową.

W 2023 r. odnowiliśmy też pomnik starosądeckich powstańców styczniowych po 50 latach od jego wybudowania ze środków zebranych podczas kwesty w 2022 r. W dniu Święta Niepodległości 11 listopada, pomnik został poświęcony, złożono kwiaty i zapalono znicze.

Działalność muzeum mierzy się wielkością frekwencji.

Niestety frekwencja była o 6,1 % niższa niż w roku 2022. Duży spadek odnotowano wśród zwiedzających bezpłatnie. Dotyczy to szkół z terenu Giny Stary Sącz, którzy mają taką możliwość.

Muzeum zwiedziło łącznie 3058 osób, indywidualnie i zbiorowo z oprowadzeniem (w tym 49 grup).   Frekwencja ogółem była mniejsza o 6,1 % niż w roku 2022.

	2023	2022	Różnica	Różnica w %
Ogółem	3058	3256	- 198	- 6,1
Za biletami	2517	2550	- 33	- 1,3
Bezpłatnie	541	706	- 165	- 23,4
Ilość grup	49	48	+ 1
Z zagranicy	90	253 (182 z Ukraina)	- 163

Przeprowadzono 11 lekcji muzealnych, w których wzięło udział 360 uczniów. Ponadto pracownicy muzeum katalogowali i opisywali archiwalia i fotografie. Przyjęto nowe eksponaty. Podarowano nam m.in. obraz Czesława Lenczowskiego, rzeźby ludowe 48 szt., obrazy artystów plastyków z Nowego Sącza, malarstwo na szkle. Ponadto pracownicy muzeum katalogowali i opisywali archiwalia i fotografie, udzielali informacji naukowych, udostępniali archiwum i bibliotekę. Muzeum zatrudnia 2 kustoszy -jednego na ¾ etatu, drugiego na umowę zlecenie na 3 godziny dziennie, na okres sezonu turystycznego maj- wrzesień i wydłużonego czasu pracy muzeum zatrudniona jest osoba na ½ etatu. Ponadto sprzątanie na umowę zlecenie. Księgowość prowadzi biuro Rachunkowe p. Ireny Babik.

Na prośbę Muzeum Okręgowego w Tarnowie wypożyczyliśmy pamiątki po Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” na wystawę pt. „Od 140 lat w służbie Ojczyźnie... Dzieje Sokolstwa ziemi tarnowskiej”.

Działalność muzeum nie była by możliwa, gdyby nie dotacja Gminy Stary Sącz, która w 2023 r. wyniosła 130 tys. złotych z tego pokryto wydatki osobowe w 98 %, i wydatki rzeczowe działalności muzeum w 2 %.

Zorganizowane zostało spotkanie w 70. rocznicę śmierci Bronisławy Rychter-Janowskiej – artystki malarki związanej ze Starym Sączem, obejmujące wystawę pt. „Malarka Bronisława Rychter Janowska – poszukiwanie piękna w sztuce” oraz prelekcję pt. „Na przekór awangardzie. Życie i twórczość Bronisławy Rychter Janowskiej.”

Na wystawie pokazane zostały reprodukcje jej prac oraz archiwalne fotografie artystki z różnych okresów jej życia. Na spotkaniu obecne były 32 osoby.

Przeprowadziliśmy też wydarzenie pn. „Spotkanie z księdzem Tischnerem w muzeum” w dniu 19 marca w ramach odbywających się III Tischnerowskich Dni Skupienia. W programie spotkania odbyły się 2 wykłady: prof. Wojciecha Załuskiego pt. „Co to znaczy być człowiekiem wolnym? Perspektywa Tischnerowska” oraz Wojciecha Bonowicza pt. „„Śladami księdza Józefa Tischnera po Starym Sączu”. W wydarzeniu udział wzięło 85 osób z całego kraju.

Wsparliśmy darowizną remont organów w kościele parafialnym św. Elżbiety.

W uroczystość wszystkich świętych przeprowadziliśmy 16 kwestę na ratowanie zabytkowych nagrobków na naszych cmentarzach osiągając rekordowy wynik                      18 041,26 zł.

W pierwszych miesiącach omawianego roku, dwukrotnie gościł red. Jan Stępień z centrali Radia Kraków. Nagrywał on reportaże o wielkich i zasłużonych starosądeczanach – najpierw o Adzie Sari i ks. Józefie Tischnerze a potem o pozostałych. Opowieści kustosza muzeum były potem emitowane w odcinkach na antenie krakowskiego radia.

Wszystkie odbywające się wydarzenia były upubliczniane. Przygotowywane materiały potem zamieszczane były na forach internetowych: naszego FB, portalu miejskim i starosadeckie.info.

Aktualnie nasze Towarzystwo liczy 65 członków, zmarły 3 osoby, a od ostatniego walnego zebrania zapisały się 2 osoby. Składki zapłaciło 38 osób.

Zarząd Towarzystwa obradował 6 razy, podjęto i zrealizowano 38 uchwał.

Działalność Towarzystwa i muzeum prowadzona jest dzięki dużemu wkładowi pracy społecznej wielu ludzi. 

 

PAMIĄTKI PO ADZIE SARI ZAKUPIONE DLA MUZEUM

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza zakupiło dla swojego muzeum na aukcji internetowej pamiątki po Adzie Sari (1886-1968) – światowej sławy polskiej śpiewaczce operowej, która dzieciństwo i młodość spędziła w Starym Sączu. Jest to archiwum po zmarłym artyście śpiewaku Waldemarze Pawłowski – ulubionym uczniu Ady Sari, który zbierał pamiątki po swojej Maestrze. Był jej ostatnim uczniem z Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie z 1967 r. Utrzymywali ze sobą serdeczną przyjaźń aż do śmierci artystki. Potem Waldemar Pawłowski założył w Łodzi, gdzie mieszkał, Towarzystwo Miłośników Opery im. Ady Sari i organizował uroczyste rocznice jej śmierci.

Zakupiony zbiór zawiera m.in 25 osobistych listów i pocztówek Ady Sari wysłanych do swojego ucznia Waldemara Pawłowskiego m.in. z Włoch i USA.

Kilkadziesiąt listów i pocztówek wysyłanych do Ady Sari; większość od Pana Waldemara Pawłowskiego.

Około 100 fotografii w tym ok. 40 Ady Sari z jej autografami, dedykacjami, opisami; większość z okresu powojennego z podróży do różnych krajów. Dwa medale artystki: 10-lecia PRL i 10-lecia wyzwolenia Warszawy wraz z dokumentami poświadczającymi. Kilkanaście dokumentów obrazujących życie i działalność Ady Sari. Są także 3 broszury z dopiskami Maestry. Zakupione archiwum wzbogaci już istniejące w naszym muzeum, gdzie mamy m.in. 400 listów i 70 telegramów, które artystka pisała do rodziców mieszkających w Starym Sączu w latach 1907-1927. Ostatnio też poszerzyliśmy zainteresowania o znanych uczennicach i uczniach Ady Sari, nabywając ich płyty i książki ich autorstwa. Trzeba dodać, że aktualnie jesteśmy jedynym ośrodkiem na świecie dokumentującym całościowo życie i działalność Maestry.

Nowy nabytek będzie szczegółowo opisywany i katalogowany. Potem poszerzy ekspozycję muzealną poświęconą artystce w naszym muzeum. Pamiątki zakupiono ze środków własnych Towarzystwa. Część kosztów sfinansował prywatny darczyńca.

Andrzej Długosz

 

KWESTA 2023

W uroczystość Wszystkich Świętych, 1 listopada 2023 r. odbędzie się doroczna XVIII Kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach. Jednakże część środków chcemy przeznaczyć na zabytkowy nagrobek z 1871 r. na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie, w którym pochowany jest urodzony i spędzający pierwsze lata życia w Starym Sączu wybitny aktor Teatru Narodowego Ludwik Panczykowski (ur. 4 VIII 1804, Stary Sącz, zm. 13 VIII 1871, Warszawa).

Początkowo pracował jako urzędnik; po ukończeniu 1827 Szkoły Dram. rozpoczął występy w Teatrze Narodowym, gdzie grał do 1868; w dziejach sceny pol. zapisał się jako świetny odtwórca kilkuset ról drugoplanowych i epizodycznych (m.in. Dyndalski — Zemsta A. Fredry, Łykalski — Majster i czeladnik i Brzydkiewicz — Żydzi J. Korzeniowskiego); wg J. Kotarbińskiego był pierwszym w teatrze warsz. „zwiastunem realizmu” i przyczynił się do późniejszego zwycięstwa tego kierunku. [Encyklopedia PWN]. Większy życiorys tego artysty znajduje się w Encyklopedii Teatru Polskiego.

Stan techniczny nagrobka: 4 słupki – (zniszczone, 2 widoczne fragmentarycznie),CC

1 pręt ogrodzeniowy, metalowy – (częściowo zasypany ziemią, pozostałych brak),

dekoracja roślinna, lira, maska teatralna, zwój papieru z nutami, rozeta i włócznia – (wykute na płycie nagrobnej z piaskowca)

Położenie nagrobka: Kwatera 21, rząd 3, miejsce 13, 14

O tym, że Ludwik Panczykowski był doceniony i zapamiętany, świadczy wspaniałe epitafium jemu poświęcone w krużgankach kościoła św. Antoniego w Warszawie przy ul. Senatorskiej.

Obowiązkiem Starosądeczan jest pamięć i troska o wielkich rodakach. Ludwik Panczykowski żył w XIX w. i nie ma żadnych potomków. Nagrobek jest bardzo ciekawy i musimy niezwłocznie zadbać o to, aby zachować go dla potomności.

W godzinach od 8.00 do 17.00 przy bramach wejściowych na cmentarze będą zbierać wolontariusze: władze Starego Sącza, członkowie i sympatycy TMSS z udziałem młodzieży ze szkół starosądeckich. Liceum Ogólnokształcącego, Szkoły Podstawowej nr 2 im. Juliusza Słowackiego i Zespołu Szkól im. Ks. Józefa Tischnera. Kwestarze będą rozdawać cegiełkę z wizerunkiem odnowionego w br. pomnika powstańców styczniowych 1863 ufundowaną ze środków własnych Towarzystwa Miłośników Starego Sącza.

W dniu 2 listopada odbędzie się liczenie zebranych środków. Całkowity dochód przeznaczony zostanie na kolejne realizacje odnowy nagrobków.

Andrzej Długosz

 

MALARKA BRONISŁAWA RYCHTER JANOWSKA

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza wspólnie z Powiatową i Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną w Starym Sączu pragną uczcić 70. rocznicę śmierci wybitnej polskiej artystki malarki Bronisławy Rychter-Janowskiej (1868-1953), która związana jest z naszym miastem, bowiem pierwsze lata życia spędziła w Starym Sączu u boku matki, Malwiny z Borzęckich Janowskiej, nauczycielki w jednej ze starosądeckich szkół. Tu rozpoczęła naukę na pensji z internatem u Sióstr Klarysek. Poem, w latach 1906-1914, zamieszkała u matki w domu przy ul. Partyzantów 1.

Artystka, w roku 1909, otworzyła w Starym Sączu przy ul. Dworskiej (dzisiejszej Daszyńskiego) Prywatną Szkołę Malarstwa, jednak szybko zrezygnowała z jej prowadzenia ze względu na nieprzychylność drobnomieszczańskiej społeczności.

Twórczość Bronisławy Rychter-Janowskiej wyróżnia subtelność i nastrojowość, mistrzowska gra świateł i cieni. Ulubionym tematem jej prac był polski dwór i jego wnętrza, kościółki i wiejskie chaty oraz pejzaże.

Jubileuszowe spotkanie odbędzie się w dniu 29 września 2023 r. (piątek) o godzinie 17.00 w siedzibie starosądeckiej Biblioteki przy ul. Mickiewicza 33.

W programie:

– otwarcie wystawy fotograficznej

„Malarka Bronisława Rychter Janowska – poszukiwanie piękna w sztuce”.

– prelekcja Anny Florek (Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu)

„Na przekór awangardzie. Życie i twórczość Bronisławy Rychter Janowskiej.”

Na wystawie pokazane zostaną reprodukcje jej prac oraz archiwalne fotografie artystki z różnych okresów jej życia.

 

STAROSĄDECZANIE UPAMIĘTNILI ADĘ SARI W WARSZAWIE

 

Wielka uroczystość upamiętniająca Adę Sari (Jadwigę Szayer) – najznakomitszą śpiewaczkę koloraturową świata I połowy XX w., mieszkankę Starego Sącza w latach 1889-1905, odbyła się 15 czerwca b. r. w Warszawie. Na frontonie kamienicy przy ul. Łowickiej 54, w której w latach 1949-1968 mieszkała artystka, odsłonięto tablicę pamiątkową. Fundatorem tablicy jest Towarzystwo Miłośników Starego Sącza, a uroczystość współorganizowała Wspólnota Mieszkaniowa kamienicy.

Ze Starego Sącza przybyła piętnastoosobowa delegacja na czele z Burmistrzem Jackiem Lelkiem i przewodniczącym Rady Miejskiej Andrzejem Stawiarskich. Uczestniczyli przedstawiciele Towarzystwa Miłośników Starego Sącza na czele z prezesem Andrzejem Długoszem, który poprowadził uroczystość na Łowickiej oraz delegacje Centrum Kultury i Sztuki im. Ady Sari i Powiatowej i Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej z dyrektorami tych placówek na czele.

Wcześniej, w Sanktuarium św. Andrzeja Boboli odprawiona została Msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem proboszcza parafii o. Waldemara Borzyszkowskiego, który wygłosił okolicznościową homilię. Następnie uczestnicy Mszy św. przeszli na ul. Łowicką na dalszą część uroczystości, w której poza delegacją starosądecką wzięli udział: poseł Jan Duda oraz burmistrz dzielnicy Mokotów Rafał Miastowski. Zamieszkałego w Stanach Zjednoczonych bratanka Ady Sari Piotra Szayera, który przesłał list do uczestników odczytany podczas spotkania, reprezentowali – przyjaciółka z USA oraz przyjaciel z Krakowa. Obecni byli członkowie Zarządu Wspólnoty i mieszkańcy kamienicy.

Tablicę odsłonili panowie burmistrzowie, poseł i mieszkanka kamienicy a poświęcił ją ks. proboszcz. Następnie złożono kwiaty pod tablicą. Wspominano Adę Sari, podkreślając jej wielkość jako artystki i jej prostotę oraz życzliwość jako człowieka i sąsiadki. Prezes TMSS podkreślił, że tą tablicą Ada Sari powraca na zawsze do swej kamienicy i mieszkania, na co odpowiedziała mu jedna z mieszkanek, która pamiętała artystkę, że pamięć o Adzie Sari zawsze była i jest żywa w kamienicy i nigdy nie była ona tutaj zapomniana i ta pamięć przenoszona jest na następne pokolenia mieszkańców.

Inna mieszkanka, p. Anna Straszewska przekazała dla Muzeum Regionalnego w Starym Sączu będące w jej posiadaniu pamiątki po Maestrze: szafkę garderobianą, którą artystka miała w Starym Teatrze w Krakowie i po wojnie zabrała ją sobie do warszawskiego mieszkania oraz pudło na kapelusze. Uroczystość zakończyło spotkanie w ogrodzie kamienicy przy lampce wina i ciasteczkach, przygotowane przez Wspólnotę Mieszkaniową.

Swoją wizytę w Warszawie delegacja ze Starego Sącza rozpoczęła od zwiedzania historycznego Belwederu w Warszawie.

 

UPAMIĘTNIENIE ADY SARI W WARSZAWIE

 

Wielkie wydarzenie upamiętniające Adę Sari odbędzie się 15 czerwca 2023 r. w Warszawie. Z inicjatywy i z fundacji Towarzystwa Miłośników Starego Sącza odsłonięta zostanie i poświęcona tablica pamiątkowa wmurowana na frontonie kamienicy przy ul. Łowickiej 54, gdzie artystka mieszkała w po II wojnie światowej aż do śmierci w 1968 r.

Wydarzenie poprzedzi Msza św. w Narodowym Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w 55. rocznicę śmierci artystki.

Z tej okazji specjalny list do uczestników uroczystości skierował jedyny żyjący bratanek Ady Sari, który mieszka w Stanach Zjednoczonych na Florydzie.

Oto jego treść:

 

Szanowni Państwo,

Chciałbym najserdeczniej podziękować tym spośród Państwa, którzy zajęli się niełatwą sprawą wmurowania tablicy.

Szczególne słowa podzięki kieruję do Pana Andrzeju Długosza – Prezesa Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, spiritus movens, najszerzej rozumianych starań, o żywą pamięć o prof. Adzie Sari.

Kolejne słowa wdzięczności kieruję do obecnego, a przecież już od 12 lat urzędującego Burmistrza Miasta Starego Sącza w osobie Pana Jacka Tomasza Lelek, a także Rady Miejskiej Starego Sącza na ręce Jej Przewodniczącego Pana Andrzeja Stawiarskiego.

Dziękuję także wszystkim tym osobom, których z braku wiedzy nie wymieniłem z nazwiska, a które często z wielkim zaangażowaniem zadbali, aby Maestra Ada Sari nie została zapomniana.

Kultywowanie pamięci o artystach, nawet największego formatu, to niestety w naszym kraju często droga przez mękę.

Nie ominęła ona także wspaniałych Sądeczan, inspiratorów dzisiejszego zgromadzenia na warszawskim Mokotowie.

Tak, wspaniała Ziemia Sądecka pamięta o Adzie Sari jak nikt inny.

Stary Sącz z dbałością zbiera, dygitalizuje i udostępnia wszelkie możliwe listy, notatki i pamiątki, zaś Nowy Sącz wziął na siebie już od 1985 r. ciężar organizacji „Dni Sztuki Wokalnej im. Ady Sari”.

To duże i ambitne przedsięwzięcia obu miast.

Jeżeli dodam do tego nadanie jej imienia ulicom w Wadowicach i Wrocławiu oraz odsłonięta dziś tablica, to na tym niestety kończy się lista wymiernych dowodów pamięci naszego narodu o Maestrze.

Proszę Państwa, z żalem przychodzi stwierdzić, że Polski i Polaków niewiele obchodzi pamięć o wielkich tej ziemi.

Tymczasem Maestra, mimo obcobrzmiącego nazwiska, była Polką i podobnie jak wielu innych artystów, konsekwentnie eksponowała swą polskość w czasach, gdy kraj nasz był wymazany z map Europy.

Objechała niemal cały świat, występując na scenach najbardziej prestiżowych teatrów operowych, wszędzie jako Polka.

Co więcej, partnerowali jej najwybitniejsi śpiewacy epoki.

Także orkiestry były prowadzone przez najlepszych dyrygentów.

Jej występy ściągały elity nie tylko kultury, ale również gospodarki i polityków, w czasach – gdy Polski nie było.

Na szczęście byli wspaniali Polacy, wielcy ambasadorowie nieistniejącego kraju, a wśród nich była i Ada Sari.

Szturmowali oni do ludzkich świadomości i to ich obecność na najwspanialszych scenach, estradach, a poza występami, takt, kultura bycia, urok osobisty, zawierane przyjaźnie, wymuszały myślenie o tym, że Polska kiedyś była i nadal być powinna.

Czy dziś w naszym suwerennym kraju tak wielu mamy współczesnych herosów, by zapominać o prawdziwych bohaterach?

W perspektywie widzianej od końca I wojny światowej, ileż mamy nazw ulic, placów, skwerów, obiektów, którym to czym prędzej a czasami po kilka razy zmieniano patronów?

Ileż pomników pospiesznie usuwano, gdy tylko polityczne wahadło znalazło się po przeciwnej stronie dziejów zegara?

Czy nie rozsądniej byłoby, korzystając z listy tych wszystkich wielkich postaci, którym żadna polityczna koniunktura nie zagraża?

Tylu ich przecież mamy!

Dziękuję Państwu za uwagę i Szczęść Boże! 

 

Z podziękowaniem

Jola & Piotr Szayer

 

 

SPOTKANIE Z KSIĘDZEM TISCHNEREM W MUZEUM

 

W ubiegłą niedzielę (19 marca) w starosądeckim muzeum odbyło się wydarzenie pn. „Spotkanie z księdzem Tischnerem w muzeum”. Uczestniczyło w nim 60 osób z całej Polski. Byli to członkowie Stowarzyszenia „Drogami Tischnera” którzy przez 2 dni poprzedzające brali udział w III Tischnerowskich Dniach Skupienia, które miały miejsce w centrum Pielgrzymowania „Opoka” przy ołtarzu papieskim.

Uroczystości niedzielne poprzedziła Msza św. w kościele klasztornym w intencji ks. prof. Józefa Tischnera oraz jego rodziców – Weroniki i Józefa Tischnerów.  Gości w muzeum powitał prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza Andrzej Długosz, po czym odbyły się dwa wykłady:

prof. dr. hab. Wojciecha Załuskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Co to znaczy być człowiekiem wolnym? Perspektywa Tischnerowska”, a Wojciech Bonowicz – poeta, dziennikarz i biograf księdza przedstawił wykład „Śladami księdza Józefa Tischnera po Starym Sączu”. W dalszej części – uczestnicy wysłuchali odtworzonego kazania archiwalnego wygłoszonego przez ks. Józefa Tischnera w starosądeckim klasztorze w 1992 r.  Na zakończenie spotkania burmistrz Starego Sącza Jacek Lelek zaprosił uczestników do ponownego przybycia do Starego Sącza i zwiedzenia wszystkich atrakcji miasta, a Kazimierz Tischner w imieniu uczestników podziękował za zorganizowanie spotkania.

Andrzej Długosz

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

W dniu 5 marca 2023 r. odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawcze

Towarzystwa Miłośników Starego Sącza 

 

Sprawozdanie merytoryczne Zarządu

Towarzystwa Miłośników Starego Sącza za 2022 r.

Po dwuletnim, bardzo trudnym okresie działalności TMSS spowodowanym pandemią, w ubiegłym roku sytuacja wróciła do normalności. Przełożyło się to na większą aktywność działań oraz zwiększoną frekwencję zwiedzających muzeum co w konsekwencji przyczyniło się do osiągnięcia bardzo dobrych wyników finansowych. W 2022 r. muzeum zwiedziło łącznie 3256 osób, indywidualnie i zbiorowo z oprowadzeniem (48 grup) tj. o 728 osób (22 %) więcej niż w roku poprzednim. Za biletami zwiedziło 2550 osób (tj. 27 % więcej), bezpłatnie 706 osób (dzieci i młodzież ze szkół starosądeckich. Gości z zagranicy było 253 osoby. W związku z agresją Rosji na Ukrainę 24 lutego i napływem kilka milionów uciekinierów muzeum wprowadziło akcję bezpłatnego zwiedzania zbiorów dla uchodźców z Ukrainy. Ogółem muzeum zwiedziły 182 osoby z Ukrainy.  Przeprowadzono 32 lekcje muzealne (w 2021 r. – 24), w których wzięło udział 763 uczniów. (W 2021 r. – 332 uczniów). 

Pracownicy muzeum wykonywali katalogowanie zbiorów muzeum. Opracowywano fotografie archiwalne (178 szt.) oraz archiwalia (105 sztuk).  Opracowano naukowo i wpisano do księgi inwentarzowej muzeum 54 eksponaty otrzymane w darze w 2022 r. m.in. 2 cenne obrazy Marii Wnęk i 25 akwarel Jerzego Udzieli wnuka Patrona Muzeum Seweryna Udzieli. Przywróciliśmy pamięć poprzez przygotowanie tablic z fotografiami, o 2 dwóch mniej powszechnie znanych, ale zasłużonych starosądeczanach – Ludwiku Panczykowskim (1804-1871) aktorze Teatru Narodowego w Warszawie i ks. Franciszku Kwiatkowskim – jezuicie, filozofie, autorze kilku rozpraw filozoficznych.

Dzięki przekazaniu przez rodzinę pamiątek po zmarłym w styczniu ubiegłego roku Janie Magierze, słynnym kolarzu z lat 60./70.  została przygotowana ekspozycja i obiekty te można oglądać na wystawie stałej muzeum.

Biblioteka muzealna powiększyła się o 337 pozycji i liczy 2305 tomów. Są to prace autorów związanych ze Starym Sączem lub o starosądeczanach a dział książek tischnerowskich został powiększony o egzemplarze „z kręgu ks. Józefa Tischnera”. Książki te zostały przekazane do księgozbioru muzealnego bezpłatnie.

Dla większej promocji zbiorów muzeum zlecono wykonanie wirtualnego spaceru po muzeum, który można oglądać na stronach www muzeum.

Zatrudnionych było 2 kustoszy muzeum, jeden na ¾ etatu, drugi na umowę zlecenie na 3 godz. Dziennie, którzy prowadzili działalność merytoryczną a dla intensywniejszej obsługi zwiedzających na okres sezonu turystycznego maj – wrzesień zatrudniono dodatkowo na ½ etatu przewodnika po zbiorach. Pracownicy udzielali informacji merytorycznych odnośnie prezentowanych zbiorów, opiekowali się eksponatami, udostępniali bibliotekę i archiwum, opracowywali naukowo informacje o eksponatach, prowadzili oprowadzanie grup zorganizowanych i lekcje muzealne dla uczniów szkół podstawowych i średnich oraz przedszkolaków. Muzeum otwarte było przez 6 dni w tygodniu: w okresie październik – kwiecień od 10.00 do 13.00 W okresie sezonu turystycznego muzeum było otwarte dla zwiedzających od 10.00 do 17.00. Księgowość muzeum prowadzona była przez Biuro Rachunkowe „Erazmus” ze Starego Sącza. Na umowę zlecenie zatrudniona była osoba do utrzymywania czystości w muzeum.  Wydatki osobowe pokryte zostały z dotacji Gminy Stary Sącz, która w 2022 r. wyniosła 110 000 zł. Pozyskanych zostało w wersji elektronicznej i wywołano w formacie A4 125 fotografii dot. Kazimierza Kubali, Seweryna Udzieli, Bronisławy Rychter-Janowskiej oraz obchodów Milenium Chrztu Polski w Starym Sączu w 1966 r. W ramach konserwacji eksponatów oprawiono 5 akwarel autorstwa Jerzego Udzieli. Ponadto prowadzono administrację muzeum. W tym celu kupiono artykuły i usługi biurowe. Prowadzono sprawy techniczne, utrzymanie i ochronę budynku muzeum poprzez obsługę monitoringu wizyjnego, dzięki czemu gwarantowane jest bezpieczeństwo zbiorów. Dokonano naprawy grzejników elektrycznych i telefonu. Wykonano badania instalacji odgromowej budynku. Zakupiono odkurzacz, środki ochrony osobistej i środki czystości. Te wydatki z kolei pokryte zostały ze środków własnych Towarzystwa Miłośników Starego Sącza pochodzących ze sprzedaży biletów wstępu do muzeum, sprzedaży wydawnictw i składek członkowskich.

Z okazji rocznic Patrona Muzeum Seweryna Udzieli zorganizowano 2 wystawy okolicznościowe w Powiatowej i Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej pt. „Seweryn Udziela (1857-1937) i jego Stary Sącz oraz w filii w Barcicach: pt. Barcice i Barciczanie na fotografiach Seweryna Udzieli z początku XX w. Otwarcia wystaw połączone były z prezentacją filmu dokumentalnego „Wytrwałością człowiek cudów dokaże. Seweryn Udziela” oraz prelekcją dyrektora i kustosza Muzeum Andrzeja Długosza.  Łącznie w wydarzeniach wzięło udział 95 osób a wystawy zwiedziły 124 osoby. 

W związku z 80. rocznicą likwidacji getta w Starym Sączu w 1942 r. zorganizowania została wystawa plenerowa na frontonie budynku muzeum pt. „Twarze starosądeckich Żydów”, na której pokazano fotografie 28 osób pochodzenia żydowskiego urodzonych lub zamieszkałych w Starym Sączu, którzy zginęli w okresie okupacji. Zdjęcia te pozyskano z Instytutu Yad Vashem z Izraela. Wystawa ta cieszyła się olbrzymim zainteresowaniem. Dało się zauważyć tłumy ludzi, które oglądały wystawę.

Towarzystwo nasze stało się właścicielem praw autorskich do nagrań Ady Sari dzięki umowie podpisanej notarialnie przez spadkobiercę tych praw bratanka Ady Sari – Piotra Szayera. 

9 lipca 2022 r. odbyła się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej pod wieżą klasztorną upamiętniającej postać ks. Jana Niedojadło – kapelana sióstr klarysek i kierownika szkoły klasztornej, więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych w okresie okupacji, po wojnie aż do śmierci w 1968 r. duszpasterza i katechety w Parafii św. Elżbiety Węgierskie j w Starym Sączu. Tablica powstała z inicjatywy p. dra Andrzeja Przybyszowskiego z przychylnością Sióstr Klarysek. Projekt i tablicę wykonała Firma ArStec.  Uroczystość poprzedziła Msza św. w klasztorze, którą celebrował ks. proboszcz Marek Tabor wraz z kapelanem klarysek, który wygłosił okolicznościowe kazanie. Udział wzięło bardzo dużo osób, a na koniec ludzie wspominali ks. Niedojadło.

Przygotowano i przeprowadzono kolejną 6. edycję konkursu fotograficznego z cyklu „Stary Sącz – kreatywnie”.  

Tematem tej edycji konkursu pt. „Pamięć i miejsce” były zabytkowe grobowce i nagrobki na cmentarzach Gminy Stary Sącz. W konkursie wzięło udział 8 osób, które przedstawiły 38 prac.  Uczestnikom przyznano nagrody finansowe ufundowane przez Zarząd Powiatu Nowosądeckiego (1000 zł.) i TMSS (500 zł.). Były też nagrody rzeczowe ufundowane przez Firmę Biurowiec ze Starego Sącza oraz prezesa TMSS.  Przygotowano i otwarto 5 listopada wystawę pokonkursową.    W wernisażu udział wzięło 28 osób, a wystawę czynną do 31 grudnia zwiedziły 95 osoby.

W związku ze spadkiem zainteresowania konkursem i niewspółmiernym wkładem pracy społecznej w stosunku do liczby uczestników, Zarząd TMSS podjął decyzję o zakończeniu organizacji konkursu.                                                                     

Nie odbyły się planowane na dni 16-18 marca III Tischnerowskie Dni Skupienia. Zgłosiło się 60 uczestników z całej Polski. Mieli oni na ten czas zamieszkać w Domu Pielgrzyma „Opoka” w Starym Sączu. W związku z wybuchem wojny na Ukrainie 24 lutego, decyzją biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża Dom Pielgrzyma przeznaczono na zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy. W związku z tym w ostatniej chwili trzeba było odwołać planowane wydarzenie w ramach, którego w dniu 18 marca miała się odbyć impreza „Spotkanie z księdzem Tischnerem w muzeum”. 

W ubiegłym roku muzeum udostępniło do badań będące w naszych zbiorach skrzypce Antoniego Hybla.  Była ocena stanu fizycznego skrzypiec i próby grania na instrumencie. Wyniki zostały opublikowane na stronie internetowej artystahybel.pl.

Dokonaliśmy renowacji kolejnych 3 zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach – starym – Michała Barycza, i nowym – Marii Rajcowej i Karola Kopery. Łącznie do tej pory odnowiono 56 nagrobków ze środków zebranych z dorocznych kwest. 16. kwesta w uroczystość Wszystkich Świętych przyniosła rekordowy dochód 15 080,97 plus 400 zł. wpłata.

W maju i we wrześniu Prezes Towarzystwa odbył 2 wizyty w Warszawie. Pierwsza miała na celu nawiedzenie miejsc związanych ze słynnymi starosądeczanami: Adą Sari – grób na starych Powązkach i kamienica przy ul. Łowickiej 54, w której w latach 1949-1968 mieszkała artystka, grób Ludwika Panczykowskiego na starych Powązkach – aktora żyjącego w XIX w.  Grób został przy okazji oczyszczony, gdyż był cały zarośnięty i trudno go było odnaleźć. Druga wizyta była kontynuacją pierwszej, gdy podczas oglądu kamienicy przy ul. Łowickiej narodził się pomył, aby na frontonie kamienicy wmurować tablicę upamiętniającą fakt zamieszkania w niej przez 20 lat Ady Sari. Nawiązano kontakt z administratorem kamienicy oraz mieszkańcami, którzy zaprosili na spotkanie we wrześniu.

Z planu na 2022 r. nie został zrealizowany punkt dot. wydania opracowania Leszka Zakrzewskiego pt. „Pamięć obecności Braci Mniejszych w Starym Sączu”. Zarząd uznał, że w dobie szalejącej inflacji i braku zainteresowania wydawnictwami należy zrezygnować z tego wydawnictwa.

Nie przyznano też dorocznej nagrody im. Józefa Paszkiewicza za pracę naukową o Starym Sączu z powodu braku zgłoszeń.

Zarząd 7-osobowy przepracował społecznie łącznie 80 godzin w ciągu roku. 

Prezes Towarzystwa, który zgodnie ze Statutem TMSS funkcję Dyrektora Muzeum pełni społecznie, przepracował po 1 godz. przez 280 dni tj.  280 godz. w ciągu roku, koordynując i nadzorując pracę muzeum oraz prowadząc kancelarię muzeum.  

Zarząd zebrał się na posiedzeniach 7 razy. Podjęto 42 uchwały, z których nie wykonano jednej  (renowacji skrzypiec Antoniego Hybla).

Liczba członków wynosi 64 osoby, z tego składkę zapłaciły 54 osoby. Po zakończeniu roku z listy wykreślono, zgodnie ze statutem, 6 członków z powodu niepłacenia składki przez 3 lata. Nowych członków brak.

Cały czas trwała współpraca z mediami. Każde wydarzenie było opisane i upublicznione na portalach: starosądeckie.info, Gminy Stary Sącz i na naszym Facebooku. 

 ___________________________________

 

Zarząd Towarzystwa Miłośników Starego Sącza

serdecznie zaprasza członków i sympatyków

na

Walne Zebranie Sprawozdawcze

zwołane na dzień

5 marca 2023 r. (niedziela)

o godz. 10.00 w I terminie,

o godz.10.15 w II terminie

w sali Muzeum Regionalnego w Starym Sączu, Rynek 6.

                                                                              Andrzej Długosz

                                                                         Prezes Zarządu TMSS 

 

---

---

NAGRODA „PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ” DLA PREZESA TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA

Prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, dyrektor i kustosz Muzeum Regionalnego w Starym Sączu Andrzej Długosz odebrał w miniony piątek, 16 grudnia, III nagrodę indywidualną w konkursie „Pamięć i Tożsamość” przyznaną przez Samorząd Województwa Małopolskiego za 2021 r. Statuetki nagrody oraz symboliczne promesy wręczali: Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego Wojciech Skruch, Radni Województwa Małopolskiego: Anna Mikosz, Stanisław Bisztyga, Piotr Dziurdzia i Jerzy Fedorowicz oraz Monika Gubała dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Nagrody w kategorii „Pamięć i Tożsamość” Województwo Małopolskie przyznaje dla:

– organizacji pozarządowych – które w ramach swojej działalności realizuje zadania związane z propagowaniem historii Polski, postaw patriotycznych oraz podtrzymywaniem dziedzictwa kulturowego.

– osób, które poprzez swoją działalność i zaangażowanie w projekty, bądź wydarzenia poruszające tematykę historyczną przyczyniły się do propagowania historii Polski i postaw patriotycznych, pasjonaci i patrioci, którzy z własnej inicjatywy i często własnym nakładem środków finansowych realizują ważne z punktu widzenia społeczności lokalnych działania o charakterze historyczno-patriotycznym.

Uroczysta gala, która pierwotnie planowana była na styczeń i ze względu na stan epidemii, została przełożona odbyła się w Operze Krakowskiej. Uroczystość uświetnili występami artyści tejże Opery.

– Cieszę się z tego wyróżnienia, ale uważam, że jest ono uznaniem dla działalności całego Towarzystwa Miłośników Starego Sącza – powiedział Andrzej Długosz.

 

WYSTAWA W BARCICACH

W piątkowy poranek 2 grudnia 2022r. w Bibliotece w Barciach otwarta została archiwalna wystawa fotografii rodzinnych oraz fotografii Barcic z początku XX wieku Seweryna Udzieli.

Na wystawie gościł Andrzej Długosz, dyrektor i kustosz Muzeum Regionalnego im. Seweryna Udzieli w Starym Sączu, prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, który wystawę przygotował.

To była wyjątkowa lekcja historii, na której Pan Długosz Andrzej opowiedział o zbiorach znajdujących się w Domu Na Dołkach, przybliżył również zebranym sylwetkę Seweryna Udzieli niezwykłego człowieka, nauczyciela, społecznika i kolekcjonera, który ponad 100 lat temu założył w Krakowie nowoczesne Muzeum Etnograficzne.

W czasie spotkania uczniowie Szkoły Podstawowej w Barcicach mieli okazję obejrzeć film o Sewerynie Udzieli.

Archiwalną wystawę fotografii rodzinnych Seweryna Udzieli oraz fotografii Barcic z początku XX w. można oglądać w Bibliotece w Barcicach w godzinach pracy biblioteki.

 

REMONT PIWNICY

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza planuje w przyszłym roku przeprowadzić remont piwnicy w siedzibie muzeum – zabytkowym domu „Na Dołkach”. Wykonana już została dokumentacja techniczna i kosztorys robót. Mamy już potrzebne zezwolenia.

Po remoncie, w piwnicy urządzona zostanie ekspozycja etnograficzna. Muzeum posiada kolekcję wielkogabarytowych sprzętów i narzędzi rolniczych, dotychczas nieeksponowanych: pługi, kompletny wóz koński z wyposażeniem, chomąta, kieraty, wialnię i inne drobniejsze narzędzia.

Odremontowana piwnica powiększy powierzchnię ekspozycyjną i stanowić będzie dodatkową atrakcję dla odwiedzających muzeum oraz pozwoli prowadzić lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży szkolnej o pracy i życiu mieszkańców Starego Sącza i okolicznych wiosek w dawnych czasach.

Andrzej Długosz

 

Tegoroczna kwesta na starosądeckich cmentarzach na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków przyniosła dochód w wysokości 15025,30 złotych. Jest to o ok. 3000,00 złotych więcej niż w ubiegłym roku. Komisja Towarzystwa Miłośników Starego Sącza pod przewodnictwem prezesa liczyła od rana zawartość puszek. Pieniądze już zostały wpłacone do banku na specjalne konto.

Zbiórka, jak również jej realizacja, zostaną rozliczone w stosownym czasie w sprawozdaniu do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zarząd TMSS serdecznie dziękuje wszystkim ofiarodawcom za hojność a także wolontariuszom-kwestarzom wspieranym przez młodzież Szkoły Podstawowej nr 2 im. Juliusza Słowackiego, Liceum Ogólnokształcącego i harcerzom ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. ks. prof. Józefa Tischnera.

Zebrana kwota pozwoli w przyszłym roku odnowić kolejne zapomniane a zabytkowe nagrobki na naszych cmentarzach.

 

KWESTA NA RATOWANIE ZABYTKOWYCH NAGROBKÓW

W uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada) odbędzie się kolejna, doroczna XVII kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach. Wolontariusze: władze Starego Sącza, członkowie i sympatycy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza wspomagani przez młodzież szkół podstawowych nr 1 i nr 2 oraz Liceum Ogólnokształcącego będą kwestować przy bramach starego i nowego cmentarza w Starym Sączu w godzinach od 8.00 do 17.00

W tym roku, ze środków społecznych zebranych w 2021 r. udało się odnowić kolejne 3 nagrobki

Michała Barycza, zm. w 1925 r. wraz z dziećmi na starym cmentarzu

oraz Karola Kopery – em. urzędnika skarbowego (1856-1933)

i Marii Rajcowej na nowym cmentarzu.

Komisyjne liczenie zbiórki odbędzie się w dniu 2 listopada od godz.: 9.00 w siedzibie Muzeum Regionalnego.

Dotychczas, od 2005 r. kiedy rozpoczęto tę akcję, odnowiono 56 nagrobków.

Wszystkie te nagrobki nie mają właścicieli i objęte są opieką konserwatorską Towarzystwa Miłośników Starego Sącza.

Zarząd Towarzystwa Miłośników Starego Sącza składa serdeczne podziękowanie wszystkim, ofiarodawcom jak i osobom zaangażowanym bezpośrednio w przeprowadzenie kwesty.

 

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza

i Powiatowa i Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna

w Starym Sączu

serdecznie zapraszają

na wernisaż pokonkursowej wystawy fotograficznej

z cyklu

„Stary Sącz – kreatywnie” edycja VI pt. „Pamięć i miejsce”

który odbędzie się w dniu 5 listopada 2022 r. /sobota/ o godz. 11.00

w siedzibie starosądeckiej biblioteki przy ul. Mickiewicza 32

Podczas wernisażu nastąpi wręczenie nagród laureatom

 

Komunikat o wynikach konkursu fotograficznego

„Stary Sącz – kreatywnie" edycja VI pt. "Pamięć i miejsce" 

organizowanego przez

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza

Komisja obradowała w dniu 14 października 2022 r. od godz. 11.00

W VI edycji konkursu udział wzięło 9 uczestników w tym prace 1 uczestnika zostały zdyskwalifikowane, gdyż nie uwzględniały tematu konkursu.

Jury w składzie:

1.  Andrzej Długosz – prezes TMSS – przewodniczący                                                  

2.  Alicja Przybyszowska –  art. fotografik, członek EFIAP AFR – członek  JURY

3. Danuta Sułkowska – wiceprezes TMSS – członek JURY

oceniło łącznie 38 prac i przyznało następujące nagrody regulaminowe:

Rodzaj nagrody	Wysokość  nagrody	Imię i nazwisko autora	Tytuł pracy
I nagroda	500,00 zł.	Jan Brdej	Nadzieja 2
II nagroda	400,00 zł.	Jakub Gałysa	Zamyślenie anioła
III nagroda	300,00 zł.	Witold Koza	Śpij spokojnie 2
wyróżnienie	100,00 zł.	Witold Koza	Śpij spokojnie 3
wyróżnienie	100,00 zł.	Aneta Wójcik	Odpoczywanie 5
wyróżnienie	100,00 zł.	Adam Górski	Grób księdza Jarzębińskiego

Ponadto przyznano:

Nagrodę specjalną Prezesa Towarzystwa Miłośników Starego Sącza dla Lidia Małecka za pracę: „Aniele Boży”

Nagrodę Firmy Biurowiec –  Łucja Małecka za pracę: „Koniec ziemskiego czasu”

Wernisaż wystawy pokonkursowej i wręczenie nagród odbędzie się w dniu 5 listopada 2022 r. (sobota) o godz. 11.00 w siedzibie PiM-G Biblioteki Publicznej w Starym Sączu, przy ul. Mickiewicza 32

 

SPOTKANIE W MIESZKANIU ADY SARI W WARSZAWIE

Przebywając w ostatnich dniach w Warszawie prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza spotkał się z przedstawicielami wspólnoty mieszkaniowej kamienicy przy ul. Łowickiej 54 w Warszawie, w której w latach 1949-1968 (do śmierci) mieszkała światowej sławy artystka operowa Ada Sari. Tematem spotkania było omówienie inicjatywy Towarzystwa ufundowania i wmurowania tablicy pamiątkowej na frontonie budynku.

Nasze Towarzystwo zajmuje się od lat promocją jej życia i kariery artystycznej a Izba Pamięci w starosądeckim Muzeum Regionalnym jest jedynym miejscem na świecie prezentującym pamiątki po Maestrze. W spotkaniu uczestniczył zarządca kamienicy Pan Tomasz, który je zorganizował oraz 4 panie, z których 2 pamiętają Adę Sari i opowieścią o artystce nie było końca. Panie podkreślały, że Ada Sari była osobą ciepłą i prostą w obyciu tak, że nie czuło się do niej żadnego dystansu. Uczyła śpiewu i z jej mieszkania słychać było nieraz odgłosy lekcji ale nie było to uciążliwe. Była osobą bardzo pobożną i co niedzielę udawała się na Mszę św. do Sanktuarium św. Andrzeja Boboli przy ul. Rakowieckiej, który był jej kościołem parafialnym. Częstym gościem u niej był Bogusław Kaczyński, który chodził z artystą na spacery. Pani Ania z kolei oświadczyła, że posiada kilka przedmiotów po artystce i jest gotowa w przyszłości je przekazać do Starego Sącza. Uzgodniono też szczegóły techniczne tablicy, miejsce i wymiary.

Samo spotkanie odbyło się w ogródku za kamienicą ale też umożliwiono obejrzenie mieszkania

artystki pod numerem 6 na I piętrze. Składało się ono z trzech pokoi: 2 dużych zajmowanych przez artystkę oraz 1 małego, w którym przebywała gosposia. Małej kuchni i łazienki. Z obu stron: od ulicy i ogródka są balkony. Obecnie mieszkanie jest wynajmowane przez prywatnego właściciela firmie edukacyjnej.

Sama kamienica (wtedy jednopiętrowa) w okresie okupacji była w stanie surowym. Budynek zarośnięty krzewami i drzewami stanowił dobre miejsce dla Ireny Sendlerowej aby w piwnicy przechowywać dzieci żydowskie. Po wojnie kamienicę wyremontowano i na przełomie lat 50./60. dobudowano 2 piętra. Znajduje się w niej 28 mieszkań.                                                                               Odsłonięcie tablicy planowane jest na początku lipca przyszłego roku w 55. rocznicę śmierci Ady Sari. 

 

TWARZE ŻYDÓW STAROSĄDECKICH

Niezwykła wystawa pt. „Twarze Żydów starosądeckich” zainstalowana jest na frontonie budynku Muzeum Regionalnego w Starym Sączu w rynku. Przedstawia 24 powiększone fotografie osób pochodzenia żydowskiego związanych ze Starym Sączem urodzeniem lub zamieszkaniem, którzy zginęli w okresie okupacji w obozach koncentracyjnych lub w inny sposób, albo w tym okresie zmarli lub słuch po nich zaginął.  Zdjęcia pozyskano z Instytutu Yad Vashem z Izraela i stanowią one jedyną materialną pamiątkę po zmarłych w wyniku Holokaustu Żydach starosądeckich. Wystawa wpisuje się w wydarzenie 80. rocznicy likwidacji getta w Starym Sączu 17 sierpnia 1942 r., kiedy to jak relacjonuje świadek, w tym dniu wszystkich Żydów (około 1350 osób) zgoniono na targowicę (dzisiejszy teren osiedla Tysiąclecia), pozwalając zabrać jedną walizkę. Poinformowano ich, że przejdą do Nowego Sącza do pracy, a chorym, starcom, niepełnosprawnym zaproponowano podwiezienie trzema samochodami. Orszak wyruszył przez rynek i przez most na Popradzie dalej, a jadące za nim samochody skręciły w prawo, do wikliny i tam rozstrzelano 95 osób. Pozostali na kilka dni trafili do nowosądeckiego getta i pod koniec sierpnia wywiezieni zostali do obozu zagłady w Bełżcu, gdzie wszyscy zginęli.

 Warto obejrzeć wystawę i spojrzeć na twarze tych, którzy żyli w naszym społeczeństwie, a musieli zginąć tylko dlatego, że byli Żydami oraz zadumać się nad ich losem.

 17 sierpnia br. o godz. 16.30 odbędzie się apel przy pomniku rozstrzelanych Żydów na Piaskach,  a o godz. 17.00 w starosądeckiej bibliotece promocja numeru Sądeczanina Historia poświęconego w całości Żydom. 

Andrzej Długosz 

 

ROCZNICE SEWERYNA UDZIELI – PATRONA MUZEUM REGIONALNEGO W STARYM SĄCZU

W tym roku przypadają dwie okrągłe rocznice patrona Muzeum Regionalnego w Starym Sączu Seweryna Udzieli: 165.  urodzin i 85. śmierci

Seweryn Udziela (ur. 24 grudnia 1857, zm. 26 września 1937) – etnograf, badacz i popularyzator folkloru i kultury ludowej Małopolski, kolekcjoner.

Urodził się w Starym Sączu, w domu przy ul. Węgierskiej 244, dziś ul. Sobieskiego 41 gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej męskiej znajdującej się przy kościele parafialnym.

Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego pracował jako nauczyciel szkół ludowych w różnych miejscowościach dawnej Galicji, m.in. w Ropczycach. Pracował również jako inspektor oświaty, prowadził czytelnię ludową. Pod koniec XIX w. wynajmował dom w Wieliczce. Na podstawie pracy Lud polski w powiecie ropczyckim w Galicji, w 1890 r. został przyjęty na członka Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności. W 1900 r. zamieszkał w Krakowie-Podgórzu. W 1911 r. był jednym ze współorganizatorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, któremu ofiarował swe zbiory etnograficzne oraz bogatą bibliotekę. W 1913 r. pozyskał pomieszczenia dla muzeum na terenie Wawelu. Był autorem wielu prac etnograficznych, które do dziś stanowią cenne źródło informacji dla badaczy kultury ludowej. W znacznej mierze dzięki jego staraniom muzeum stało się jednym z najważniejszych ośrodków tego typu na ziemiach polskich (organizował m.in. wystawy zagraniczne, bardzo intensywnie gromadził eksponaty).  Dyrektorem Muzeum Etnograficznego w Krakowie, które nosi obecnie jego imię, był od jego powstania do 1937 r. 

Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi.

Zmarł w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera M-płn.-wsch.).

Dla uczczenia Patrona prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza i dyrektor Muzeum Regionalnego jego imienia udał się na cmentarz Rakowicki w Krakowie aby nawiedzić grób rodziny Udzielów i zapalić znicz.

W poniedziałek 26 września br. o godzinie 17.00 w Powiatowej i Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Starym Sączu otwarta zostanie wystawa archiwalnych fotografii przedstawiająca Seweryna Udzielę i jego rodzinę a także fotografie z początku XX wieku pokazujące Stary Sącz i okolice wykonane przez samego etnografa. Podczas spotkania odtworzony zostanie film dokumentalny pt.: „Wytrwałością człowiek cudów dokaże. Seweryn Udziela.”, którego sekwencje kręcone były również w Starym Sączu.

Andrzej Długosz

II część wystawy pokazana zostanie w grudniu br. w filii biblioteki w Barcicach i tam zaprezentowane zostaną fotografie Barcic z początku XX w.

 

Film dokumentalny 

 

Wytrwałością człowiek cudów dokaże. Seweryn Udziela 

 

https://vod.tvp.pl/website/wytrwaloscia-czlowiek-cudow-dokaze-seweryn-udziela,60826682 

 

Polska na własne oczy: Stary Sącz. Rezerwat urbanistyczny, w którym legenda miesza się z historią

Czytaj więcej na: 

https://www.styl.pl/podroze/news-polska-na-wlasne-oczy-stary-sacz-rezerwat-urbanistyczny-w-kt,nId,6139869#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome 

 

ODSŁONIĘCIE TABLICY UPAMIĘTNIAJĄCEJ KS. JANA NIEDOJADŁO

W sobotę, 9 lipca odbyła się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej ks. Jana Niedojadło. O godzinie 10.00 w kościele klasztornym celebrowana była Msza Święta pod przewodnictwem ks. Marka Tabora – proboszcza Parafii św. Elżbiety Węgierskiej w Starym Sączu. Okolicznościową homilię wygłosi ks. Mirosław Łanoszka – kapelan Sióstr Klarysek, który przybliżył życie i działalność księdza Jana Niedojadło.  Po Mszy Św. uczestnicy przeszli pod wieżę klasztorną gdzie dalszą część uroczystości prowadził Andrzej Długosz – prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza. W uroczystości udział wzięli: burmistrz Starego Sącza Jacek Lelek, z-ca przewodniczącego Rady Miejskiej Sławomir Szczepaniak, Julia Dziedzic radna, księża celebrujący Mszę Św. oraz ks. Roman Stafin, rodzina ks. Niedojadło z siostrzeńcem Janem Burkiem na czele, członkowie Towarzystwa Miłośników Starego Sącza oraz mieszkańcy Starego Sącza. Aktu odsłonięcia tablicy dokonali: Jacek Lelek, Jan Burek i doktor Andrzej Przybyszowski –  inicjator powstania tablicy. Po tym ks. proboszcz poświęcił tablicę i zostały złożone kwiaty. Głos zabrali: burmistrz Jacek Lelek, doktor Andrzej Przybyszowski, Jan Burek a mieszkańcy Starego Sącza wspominali ks. Niedojadło.

 Siostry Klaryski z zadowoleniem przyjęły inicjatywę upamiętnienia ks. Jana Niedojadło i czynnie uczestniczyły w sprawach formalno-urzędowych. Tablicę, której projekt społecznie wykonał Józef Stec – artysta plastyk, sfinansowało Towarzystwo Miłośników Starego Sącza.

 

TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA WYŁĄCZNYM DYSPONENTEM AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH PO ADZIE SARI.

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza jest obecnie jedynym i wyłącznym właścicielem autorskich praw majątkowych do nagrań dźwiękowych, listów do rodziców z lat 1907-1927 i pozostałych utworów autorstwa Ady Sari (Jadwigi Szayer 1886-1968), światowej sławy artystki operowej. Jest to wynik porozumienia zawartego pomiędzy p. Piotrem Szayerem – bratankiem Ady Sari – obecnie jedynym najbliższym żyjącym spadkobiercą po swojej ciotce, a naszym Towarzystwem. Przedmiotem umowy jest przeniesienie autorskich praw majątkowych do całości dorobku artystycznego Ady Sari oraz praw do wszystkich artystycznych wykonań wokalnych Ady Sari na TMSS w następujących polach eksploatacyjnych:

• w zakresie utrwalania i zwielokrotniania – wytwarzania określoną techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,
• w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono –  wprowadzania do obrotu, użyczania lub najmu egzemplarzy,
• w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny niż określony w powyżej – nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, a także publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w tym za pośrednictwem sieci internet,
• w zakresie wykorzystania treści listów w publikacjach, książkach, opracowaniach, kronikach i innych wydaniach zarówno papierowych jak i elektronicznych. 

Oznacza to, że teraz wszyscy, którzy będą chcieli korzystać z dorobku artystycznego Ady Sari w zakresie jak wyżej, będą musieli uzyskać zgodę Towarzystwa Miłośników Starego Sącza. Zgoda taka udzielana będzie bezpłatnie.

Z uwagi na to, że p. Piotr Szayer mieszka w Stanach Zjednoczonych, umowę podpisał na miejscu w obecności notariusza 10 maja br. i od tego czasu umowa zaczęła obowiązywać.

– Cieszę się, że sprawy te zostały prawnie unormowane i jestem bardzo wdzięczny p. Piotrowi Szayerowi za ten gest. Towarzystwo jako jedyna instytucja na świecie zajmuje się od lat dokumentowaniem życia i kariery artystki, a także prowadzi jej Izbę Pamięci. Umowa niniejsza  zawarta została w celu umożliwienia nieograniczonego czasowo oraz terytorialnie dalszego propagowania jej twórczości w sposób i na zasadach wg naszego uznania – powiedział Andrzej Długosz, prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, który sygnował umowę jako „Nabywca”.

Obecnie realizować będziemy nową inicjatywę, aby na frontonie kamienicy przy ul. Łowickiej 54 w Warszawie wmurować tablicę pamiątkową informującą, że w latach 1949-1956 mieszkała tam Ada Sari. Przeprowadzone już zostały rozmowy z pełnomocniczką miasta stołecznego Warszawy, która poparła inicjatywę. Ostateczna jednak decyzja zależeć będzie od zarządu kamienicy. W tej sprawie wkrótce zostanie wystosowane odpowiednie pismo.

 

ŚLADAMI ZASŁUŻONYCH STAROSĄDECZAN PO WARSZAWIE 

Prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza w ostatnim czasie przebywał w Warszawie i przeszedł szlakiem zasłużonych starosądeczan, którzy związali swe życie i działalność z Warszawą.

Pierwszą taką postacią była Ada Sari, światowej sławy artystka operowa, która dzieciństwo i młodość spędziła w Starym Sącza, potem wielokrotnie wracając do rodzinnego miasta. Po 30 letnim pobycie w Mediolanie od 1935 r. zamieszkała w Warszawie z wyjątkiem okresu po Powstaniu Warszawskim do 1949 r., kiedy to mieszkała w Krakowie w swojej kamienicy przy al. Krasińskiego 10. W 1949 roku powróciła do Warszawy i zamieszkała w nowo wybudowanej kamienicy przy ul. Łowickiej 54 na starym Mokotowie. Zmarła w szpitalu w Aleksandrowie Kujawskim 12 lipca 1968 r. podczas pobytu w sanatorium w Ciechocinku. Mieszkańcy kamienicy przy ul. Łowickiej są świadomi, że mieszkała tam wybitna artystka gdyż na tablicy ogłoszeń na klatce schodowej umieszczono jej fotografię z życiorysem. Nasze Towarzystwo poczyni starania aby na budynku tym wmurować tablicę pamiątkową.

Ada Sari pochowana jest w alei zasłużonych na starych Powązkach. Nagrobek jest w bardzo dobrym stanie technicznym, wymaga jedynie umycia.

Drugą postacią związaną ze Starym Sączem i pochowaną na starych Powązkach jest Ludwik Panczykowski.  Urodził się w Starym Sączu 4 sierpnia 1804 r. i tu uczęszczał do szkoły powszechnej. Od 1825 r. jako aktor związał swe życie z Teatrem Narodowym w Warszawie, gdzie stworzył wybitne kreacje, m.in.  w roli Dyndalskiego w „Zemście” A. Fredro. Zmarł w Warszawie 13 sierpnia 1871 r.

Odnalezienie grobu Panczykowskiego było bardzo trudne, gdyż był cały zarośnięty bluszczem i mchem. Podczas próby oczyszczenia nagrobka ukazało się słowo „w Sączu” co bezsprzecznie wskazało, że jest to grób aktora. Wobec braku odpowiednich narzędzi grób trzeba było czyścić fragmentami rozbitej doniczki a ostatecznie pożyczoną zmiotką. Dojście do grobu jest łatwe, przez bramę św. Honoraty tuż obok kościoła św. Karola Boromeusza z ul. Powązkowskiej, potem w prawo kwatera 21 rząd 3.

Drugim adresem związanym z Ludwikiem Panczykowskim jest kościół św. Antoniego Padewskiego przy ul. Senatorskiej 31. Jest tam duża tablica epitafijna ufundowana przez zwierzchników, rodzinę i towarzyszy pracy.

Stąd już niedaleko na ulicę Długą do katedry polowej Wojska Polskiego. Proboszczem tej katedry od roku 1991 do nagłej śmierci 4 lipca 1999 r. był ks. prałat pułkownik Tadeusz Dłubacz urodzony w Moszczenicy Niżnej gm. Stary Sącz 11 grudnia 1946 r., gdzie chodził do szkoły podstawowej, a następnie do Liceum Ogólnokształcącego w naszym mieście.  W kruchcie kościoła umieszczona została tablica pamiątkowa poświęcona ks. Dłubaczowi. Ponieważ w latach 1995-1999 pełnił on również funkcję kapelana przy Urzędzie Prezydenta, dlatego w kaplicy pałacu prezydenckiego również uczczono ks. Dłubacza tablicą pamiątkowa.    

Zachęcamy starosądeczan, którzy przebywać będą w Warszawie aby odwiedzali miejsca pamięci i groby zasłużonych rodaków.

 

PAMIĄTKI PO JANIE MAGIERZE

Rodzina Jana Magiery przekazała do Muzeum Regionalnego część pamiątek po tym wybitnym sportowcu, najpopularniejszym i najwszechstronniejszym polskim kolarzu lat 60. XX wieku. W skład darowizny weszły: proporczyki klubów sportowych, do których Jan Magiera należał oraz z różnych imprez kolarskich.  Afisze, zdjęcia archiwalne dyplomy i legitymacje. W szczególności najcenniejszymi pamiątkami są: puchar za zajęcie IV miejsca w plebiscycie na najlepszego sportowca 95-lecia KS Cracovia, statuetka 70-lecia istnienia MKS Wisłoka Dębica, medal jubileuszowy XX-lecia Wyścigu Pokoju w 1967 r. Jest też dyplom i Odznaka Honorowa za szczególne zasługi w rozwoju Gminy Stary Sącz przyznana przez Radę Miejską w 2021 r.

W dniu 7 kwietnia odbyło się spotkanie z p. Małgorzatą Górz, córką Mistrza, która obejrzała   przygotowaną stałą ekspozycję pamiątek Jej ojca w muzeum i podpisała umowę darowizny 34 pamiątek. Przekazała  też kustoszowi muzeum przyniesioną  bardzo cenną pamiątkę: kryształowy puchar Przewodniczącego Rady Państwa (odpowiednika dzisiejszego prezydenta) dla najlepszej drużyny na polskich etapach w XXI Kolarskim Wyścigu Pokoju w 1968 r.  Jesteśmy wdzięczni   rodzinie Jana Magiery za ten dar gdyż eksponowanie pamiątek po Mistrzu jest  honorem dla naszego muzeum i pozwoli nam kultywować pamięć o Nim. W 1982 r. Jan Magiera wraz z rodziną zamieszkał w Mostkach w Gminie Stary Sącz . Przez kilka lat prowadził  przy ul 11 listopada w Starym Sączu sklep rowerowy i usługi z tym związane. Zmarł  9 lutego 2022 r. w Mostkach i został pochowany na starosądeckim nowym cmentarzu.

Andrzej Długosz

 

NOWE WYSTAWY W MUZEUM REGIONALNYM W STARYM ĄCZU 

Ostatnio w Muzeum Regionalnym w Starym Sączu przeprowadzono remont dwóch sal wystawienniczych w lewej części budynku i sieni. Korzystając z tej okazji, wykonano nowe ekspozycje – poświęconą Adzie Sari oraz dawnej sztuce religijnej.

W związku z obserwowanym wzrostem zainteresowania postacią Ady Sari, na potrzeby ekspozycji oddano większą salę, w której utworzono wystawę pt. „Salon Ady Sari”. Znajdują się tutaj meble z lat 20. XX w. w tym oryginalne lustro artystki tzw. tremo z kolumnami i obraz „Faust”, który znajdował się w jej warszawskim mieszkaniu, a który rok temu przekazał do muzeum jej bratanek Piotr Szayer. Salon uzupełniają: witryna, w której umieszczone są osobiste pamiątki po Maestrze: płyty, foldery, filiżanki do kawy i herbaty, lornetka, z której korzystała do końca życia, kasetka oraz archiwum Ady Sari i rodziny Szayerów, listy pisane do rodziców w Starym Sączu w latach 1907-1927. Te listy odnalezione zostały w 1975 w skrytce sekretarzyka, który przejął jej brat, podobnym do  eksponowanego w jej salonie w muzeum. Mamy tutaj też pianino, z krzesłem obrotowym, stare stoliki,  patefon z tubą, radio amerykańskie sprzed 1939 r. oraz zabytkowy aparat telefoniczny. Uzupełnieniem jest kupiony specjalnie na potrzeby wystawy antyczny stolik owalny z 4 krzesłami. Całość uzupełniają fotografie: powiększone reprodukcje zdjęć rodzinnych oraz Maestry w różnych rolach operowych, a także inne w oryginałach, w tym jej uczennic i uczniów.

W sali drugiej umieszczone zostały obrazy i rzeźby sakralne. Ekspozycja zyskała na prezentacji, gdyż pogrupowano tematy: Jezus Chrystus, Matka Boża, święci.

Zapraszamy do obejrzenia nowych wystaw. 

Andrzej Długosz 

 

DAR DLA MUZEUM REGIONALNEGO W STARYM SĄCZU 

Listopad 2020 r.

W ostatnich dniach Muzeum Regionalne w Starym Sączu wzbogaciło się o bezcenny dar, monumentalny obraz olejny na płótnie przedstawiający Fausta – legendarną postać z dramatu teatralnego Johanna Wolfganga Goethego.

Podobno faktycznie żyła taka osoba – Faust, doktor, uczony mąż. Istniały nawet dwie wersje jego imienia: Georg i Johann. Żył w latach 1480 – 1540. Był czarodziejem i alchemikiem. Wsławił się wywołaniem ducha Heleny Trojańskiej, zostawił po sobie wspomnienie oszusta (nabierał ludzi na pieniądze) i bezbożnika oraz przekonanie, że przy jego śmierci pojawił się diabeł, zabrał jego duszę i zostawił smolisty ślad. 

Obraz ten to pamiątka po wybitnej, światowej sławy śpiewaczce operowej Adzie Sari (1886-1968).

Podarował go dla muzeum pan Piotr Szayer – bratanek Ady Sari, syn najmłodszego brata Maestry – Mariana. Ponieważ Pan Piotr mieszka na stałe w Stanach Zjednoczonych, obraz przechowywany dotychczas w Krakowie przywiózł do Starego Sącza przyjaciel darczyńcy p. Józef Kisielnicki, którego żona, konserwator dzieł sztuki, dokonała gruntownej renowacji obrazu. Ada Sari miała ten obraz w swoim warszawskim mieszkaniu, była do niego bardzo przywiązana, ponieważ rolą Małgorzaty w pięcioaktowej operze „Faust” Charles’a Gounoda do libretta Jules’a Barbiera i Michela Carrégo, luźno opartego na pierwszej części dramatu Johanna Wolfganga Goethego o tym samym tytule debiutowała na deskach Teatro Nazionale w Rzymie w 1909 r. (fot. arch.). Obraz jest niesygnowany, datowany na XIX w.

Jest to iście „królewski” dar, oprócz wybitnych walorów artystycznych obrazu jest on jeszcze ubogacony tym, że należał do Wielkiej Artystki.

Warto jeszcze dodać, że 12 listopada br. Telewizja Polska program 3 Kraków, nagrywała w muzeum oraz plenery w mieście do filmu dokumentalnego o Adzie Sari. Dziesięciominutowy film z cyklu „Wielcy z Małopolski” będzie pokazany na antenie TVP 3 Kraków do połowy grudnia, jeśli nie zajdą nieprzewidziane okoliczności.

 

ODSŁONIĘCIE TABLICY UPAMIĘTNIAJĄCEJ POR. WŁADYSŁAWA ŚWIEBOCKIEGO

10 listopada 2020 r.

W przeddzień Święta Niepodległości odbyła się w Starym Sączu skromna ze względu na ograniczenia sanitarne spowodowane epidemią, uroczystość upamiętniająca por. Władysława Świebockiego. Na jego rodzinnym domu przy ul. Daszyńskiego 7 odsłonięto pamiątkową tablicę w 100. rocznicę jego bohaterskiej śmierci w bitwie pod Dytiatynem 16 września 1920 r. w wojnie polsko – bolszewickiej.

Władysław Świebocki urodził się w Starym Sączu 16 czerwca 1893 r.

Uczeń c.k. Gimnazjum I w Nowym Sączu i absolwent gimnazjum w Nowym Targu, student Wydziału Prawa UJ. Podczas I wojny światowej w oddziałach artylerii c. k. armii. Od września 1918 r. jako rekonwalescent przebywał w Nowym Sączu. 31 października 1918 r. wziął udział w antyaustriackim przewrocie wojskowym w sądeckim oddziale Milicji Wojskowej.

W Wojsku Polskim służył najpierw w 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu (od XI 1918 r. do III 1919 r.), a następnie w 1. pułku artylerii górskiej w Nowym Targu. W sierpniu 1920 r. walczył w bitwie warszawskiej, m.in. pod Ossowem, następnie w Małopolsce Wschodniej. Tuż przed śmiercią, we wrześniu 1920, awansowany do stopnia kapitana.

Poległ wraz z żołnierzami i oficerami 4. baterii 1. pułku artylerii górskiej pod Dytiatynem k/Halicza podczas wielokrotnie ponawianych ataków 8 dywizji kawalerii „Czerwonych Kozaków”, która rozwścieczona oporem garstki polskich obrońców nie brała jeńców. Spoczywa w miejscu bitwy, wraz z wszystkimi poległymi na cmentarzu-mauzoleum (zniszczonym przez władze sowieckie po 1945 roku). Bateria, w której służył, nazwana została przez Marszałka Józefa Piłsudskiego „Baterią Śmierci”, a miejscowość gdzie rozegrała się bitwa „polskimi Termopilami”.

Został odznaczony pośmiertnie Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych.

Uroczystego odsłonięcia tablicy dokonał Burmistrz Starego Sącza Jacek Lelek wraz z prezesem Towarzystwa Miłośników Starego Sącza Andrzejem Długoszem. Następnie tablicę poświęcił i odmówił modlitwę za Porucznika i Ojczyznę ks. prałat Alfred Kurek – uhonorowany w 2015 r. medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.

Na koniec zostały złożone kwiaty.

O przywrócenie pamięci o por. Władysławie Świebockim zwrócił się prof. Jerzy Giza przewodniczący Komisji ds. Upamiętnień przy krakowskim IPN-ie, wiceprzewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Krakowie w liście do ks. prałata Alfreda Kurka jeszcze w 2019 r. Ks. prałat przekazał sprawę Prezesowi Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, który zapewnił ks. prałata, że Towarzystwo weźmie na siebie całość spraw z tym związanych. W międzyczasie gościł w naszym muzeum p. Jacek Jarosik, którego por. Świebocki był dziadkiem stryjecznym. On to opowiedział o rodzinie Świebockich i wskazał ich dom rodzinny przy ul. Daszyńskiego 7. Obecna właścicielka domu p. Rozalia Szewczyk wraz z rodziną bardzo chętnie przychylili się do propozycji wmurowania tablicy pamiątkowej. Projekt społecznie wykonał p. Józef Stec artysta plastyk, a tablicę wykonała Firma ArtStec. Wobec trudności finansowych TMSS spowodowanych spadkiem dochodów z muzeum w wyniku trwającej epidemii sprawę zapłaty za wykonanie tablicy wziął na siebie p. Burmistrz. Wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tablicy, Towarzystwo Miłośników Starego Sącza składa serdeczne podziękowanie. Dzięki niej przetrwa pamięć o bohaterskim Poruczniku, jak również o tej straszliwej wojnie o wschodnią granicę Państwa Polskiego sprzed stu lat.

 

Inauguracja stulecia odzyskania niepodległości

W poniedziałek 26 lutego 2018 r. Muzeum Regionalne odwiedziła grupa starosądeckich radnych, sołtysów, przewodniczących komitetów osiedlowych, dyrektorów jednostek gminnych, z burmistrzami Jackiem Lelkiem i Kazimierzem Gizickim. Była to inauguracja akcji „Sto wizyt na stulecie odzyskania niepodległości Polski”. Zwiedzających oprowadzali po muzeum prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, jednocześnie kustosz muzeum Andrzej Długosz i Magdalena Fryźlewicz. Obecny był także wiceprezes Towarzystwa Wojciech Rams. Wydarzenie upamiętnił wpis do księgi gości i okolicznościowe zdjęcie. Kolejne karty w księdze będą zapełniać grupy zorganizowane, które pojawią się w tym roku w muzeum.

Fot. Rafał Kamieński, https://www.facebook.com/gminastarysacz/

---

BOGATY PLAN PRACY TOWARZYSTWA W ROKU WAŻNYCH JUBILEUSZY

W niedzielę 11 lutego 2018 roku odbyło się zebranie członków Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, na którym podsumowano 2017 rok i przedstawiono plan na rok bieżący.

Prezes Andrzej Długosz przedstawił dokumenty z działalności zarządu w roku ubiegłym i plan pracy na ten rok. Zarząd otrzymał absolutorium i jednogłośną decyzją zebranych będzie kierował Towarzystwem przez następną kadencję. Z powodu rezygnacji Andrzeja Sojki, wybrano na wolne miejsce w zarządzie Wojciecha Setlaka.

W ubiegłym roku decyzją władz gminy odnowiona została elewacja Domu na Dołkach (siedziba muzeum) - referował prezes Towarzystwa. A oprócz prowadzenia muzeum regionalnego przeprowadzono też szereg ważnych przedsięwzięć. Obchody 75. rocznicy likwidacji getta w Starym Sączu. Na frontonie budynku biblioteki umieszczono pamiątkową tablicę. Tablicę zaprojektował art. plastyk Józef Stec, a koszty wykonania sfinansował Bank Spółdzielczy w Starym Sączu. W marcu. odbyły się 11. Dni Księdza Tischnera. Zorganizowano „Noc Muzeów” w piątek 19 maja. W imprezie uczestniczył konserwator dzieł sztuki J. Stec, który pokazywał kolejne etapy konserwacji obrazu olejnego na płótnie. Odbyła się 12. kwesta na rzecz renowacji zabytkowych nagrobków. Wolontariusze zebrali ponad 12 tys. zł. Wydrukowano obrazek – cegiełkę rozdawana podczas kwesty, autorstwa Andrzeja Ramsa. Odnowiono nagrobki: Franciszka Gaudnika, osoby nieznanej na starym cmentarzu i tablicę Ludwika Panczykowskiego na kościółku św. Rocha. Od początku tej akcji odnowionych zostało w sumie 41 nagrobków i jedna tablica. Odbyła się II edycja konkursu fotograficznego „Stary Sącz – kreatywnie: „Bramy i furty w przestrzeni miejskiej” i wystawa pokonkursowa. Starosądeczanin, komandor Franciszek Wróbel otrzymał dyplom honorowego członka TMSS przyznanego przez Walne Zebranie. Odnowiony bardzo zniszczony obraz pt. „Przemienienie Pańskie”. Muzeum wzbogaciło się o podarowane przez Ingę Julię Dembowską z Warszawy 43 sztuki elementów strojów wykonanych przez legendarną Stefanię Siatkowską (m.in. gorsety, bluzki, spodnie, peleryny, zapaski).

Plan pracy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza na 2018 r. obejmuje następujące działania:

• Doprowadzenie do końca remontu kapliczki „Pod Bożą Męką” i organizacja poświęcenia kapliczki po jej wykonaniu.
• Opracowanie i wydanie broszurki: 70 lecie działalności TMSS
• Uroczyste spotkanie członków i sympatyków TMSS z okazji 70 lecia działalności.
• Dni Księdza Tischnera 14 – 17 marca 2018 r.
• Akcja dla szkół „100 wizyt w muzeum na 100 lecie Niepodległości”
• Posadzenie „Dęba Wolności” 1918 – 2018.
• Udział w obchodach jubileuszowych 200 lecia urodzin i 120 lecia śmierci Szczęsnego Morawskiego i 50 lecia śmierci Ady Sari oraz 100 lecia odzyskania Niepodległości
• Renowacja kolejnych wytypowanych nagrobków na starosądeckich cmentarzach
• Kwesta we „Wszystkich Świętych” na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach
• Ogłoszenie i przeprowadzenie 3 edycji konkursu fotograficznego: Stary Sącz - kreatywnie „Kapliczki, krzyże przydrożne na terenie miasta i gminy Stary Sącz”
• Przygotowanie i otwarcie pokonkursowej wystawy fotograficznej
• Renowacja obrazu olejnego „Madonna z Dzieciątkiem”
• Praca stała: udostępnianie muzeum, biblioteki, archiwum, oprowadzanie i lekcje muzealne
• Akcja 100 wizyt na 100 lecie odzyskania niepodległości RP

  ---

 

WALNE ZEBRANIE CZŁONKÓW TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA

W niedzielę 12 lutego 2017 r. obyło się coroczne Walne Zebranie Członków Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, na którym prezes Andrzej Długosz przedstawił sprawozdanie merytoryczne z działalności w 2016 r.

Na wstępie zebrania miało miejsce przekazanie do zbiorów muzeum dawnego sztandaru Rady Miejskiej przez przewodniczącą rady Ewę Zielińską i radnych Julię Dziedzic i Sławomira Szczepaniaka.

Sprawozdanie merytoryczne z działalności Towarzystwa Miłośników Starego Sącza za 2016 r.:

 „Zgodnie z obowiązkiem statutowym spotykamy się jak co roku aby dokonać podsumowania działań jakie zostały wykonane w minionym roku. Był to 68 rok od założenia naszego stowarzyszenia w 1948 r.

 Wydarzenia:                                                                                                                                                                               1. Zakończona została digitalizacja listów Ady Sari do rodziców z lat 1907 – 1927 oraz przygotowaliśmy i otworzyliśmy  8 marca 2016 r. w piwnicach Sądeckiej Biblioteki Publicznej wystawę pt. „Ada Sari – życie,  kariera i sława”. Wystawa cieszyła się olbrzymim zainteresowaniem. W otwarciu wystawy udział wzięło ok. 50 osób a w terminie do końca marca zwiedziło ją 265 osób. Licznie przybyły media zwłaszcza radiowe. 14 kwietnia prezes wygłosił w Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Nowym Sączu wykład o Adzie Sari. 

2. X. edycja Dni Księdza Tischnera odbyła się w dniach 9-12 marca 2016 r. w 85 rocznicę Jego urodzin. I tak, wykład pt. „Co Tischner zwie myśleniem” wygłosił ks. dr Miłosz Hołda z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Należy podkreślić , ze jest to już kolejny wykładowca z tej uczelni , który gości podczas „Dni”. Następnie odbyła się promocja książki autorstwa dra Bartłomieja Seklera z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu pt. „Ksiądz Józef Tischner w środkach społecznego przekazu w Polsce w latach 1955 – 2000”. W trzecim dniu na spotkanie przyjechał z Krakowa o. Stanisław Tasiemski – dominikanin, watykanista i znany komentator spraw bieżących w Kościele. Wszystkie spotkania odbyły się w sali Muzeum Regionalnego a współorganizatorem był Urząd Miejski a całość kosztów pokryła Gmina Stary Sącz.

Po raz pierwszy sprawozdania z Dni były nadawane w programach I i II Polskiego Radia, dzięki współpracy z p. Moniką Chrobak z Radiowej Agencji Informacyjnej. Prezes uczestniczył też na żywo w audycjach Radia Kraków i Radia RDN Nowy Sącz.

3. Nasze Towarzystwo ufundowało i wykonało   tablicę pamiątkową pod wieżą klasztorną dla uczczenia 50. rocznicy centralnych obchodów Milenium Chrztu Polski dla diecezji tarnowskiej 24 lipca 1966 r. z udziałem ks. kard. Stefana Wyszyńskiego – prymasa Polski i abpa Karola Wojtyły – metropolity krakowskiego. Odsłonięcia tablicy dokonał podczas centralnych uroczystości odpustowych ku czci św. Kingi ks. biskup Andrzej Jeż ordynariusz diecezji tarnowskiej, Burmistrz Starego Sącza i prezes Towarzystwa. Ks. biskup przed ceremonia odsłonięcia przypomniał to wydarzenie sprzed 50 laty a ks. proboszcz podziękował TMSS za tablicę. Należy podkreślić wielką przychylność Sióstr Klarysek w tej sprawie oraz załatwienie wszystkich formalności z tym związanych. Tablicę zaprojektował bezpłatnie artysta plastyk Józef Stec.

4. Po raz pierwszy został przeprowadzony konkurs fotograficzny pn. „Stary Sącz- kreatywnie” edycja I dziedzictwo św. Kingi. Konkurs zorganizowany został razem z Krynickim Towarzystwem Fotograficznym a kuratorem konkursu była p. Alicja Przybyszowska wiceprezes KTF , która była też pomysłodawcą konkursu i opracowała regulamin. Na konkurs , który trwał od 1 sierpnia do 30 września wpłynęły 43 prace w 2 kategoriach – 20 w artystycznej i 23 w dokumentalnej. Przyznano nagrody finansowe ufundowane przez TMSS - po 3 w każdej kategorii i 2 wyróżnienia.

 Zorganizowano wystawę wszystkich prac nadesłanych na konkurs, której wernisaż odbył się 28 października 2016 r. Wtedy to wręczono też nagrody.

5. Wykonano na nowo stałą ekspozycję muzealną  „Okupacja niemiecka w l. 1939-1945 na ziemi starosądeckiej i udział starosądeczan w walkach o wyzwolenie”. Dotychczasowa wykonana była w 1976 r. i wiele  treści straciło na aktualności lub było pominięte lub błędnie podane.                                                                

Wykonano następujący zakres prac: wszystkie materiały zostały zeskanowane i opisane z czego powstał katalog zbiorów. Opracowano na nowo biografie starosądeczan walczących o wolność i więzionych w różnych obozach koncentracyjnych. Poszerzono wystawę o materiały przechowywane w archiwum, ujednolicono i uzupełniono opisy tekstowe w oparciu o nową wiedzę. Na nowo  opracowano stronę graficzną wystawy. Nad całością prac merytorycznych czuwała p. Beata Wierzbicka z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, która tez opracowała scenariusz wystawy. Zakres prac był tak duży, że wykonanie trwało od 1 września do 30 listopada ub. roku. Na nowo wystawę można było wykonać dzięki wsparciu finansowemu powiatu nowosądeckiego i Banku Spółdzielczego w Starym Sączu.

6. Odnowiony  został grób   rodziny Seuchterów na nowym cmentarzu ze środków społecznych zebranych podczas kwesty w 2015 r. oraz częściowo z 2016 r. Grobowiec był bardzo zniszczony. Potrzeba było naprawić dach, nałożyć tynki na ściany, odnowić figurę Matki Bożej oraz naprawić witraż w pracowni specjalistycznej w Krakowie. Dokończono tez remont nagrobka małżonków Szołayskich  m. in.  poprzez wykonanie nowej tablicy nagrobnej.

7. W uroczystość Wszystkich Świętych odbyła się kolejna, XI kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach. 17 wolontariuszy zebrało łącznie

10670  złotych. W zbiórce uczestniczyła tez młodzież Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Curie – Skłodowskiej i Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego. Rozdawana była tez kartka- cegiełka autorstwa Andrzeja Ramsa, który wykonał ja bezpłatnie.

8.  18 maja odbyło się spotkanie poetyckie  z członkiem naszego Towarzystwa Janem Klimeckim z Kozienic. Niestety, oprócz pracowników muzeum przybyły tylko 4 osoby. Trzeba podkreślić, biorąc też doświadczenia z poprzednich lat, ze wykłady (poza Dniami Księdza Tischnera) i spotkania poetyckie nie cieszą się dużym zainteresowaniem, związku z czym zaprzestano ich organizacji.

9. Na zlecenie Towarzystwa wykonana została szczegółowa dokumentacja fotograficzna z wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w Starym Sączu w dniu 29 października 2016 r. gratisowo przez Andrzeja Ramsa.                                                       

10. Nasze Towarzystwo było  nominowane do nagrody marszałka województwa małopolskiego „Kryształy Soli”. Odpowiedni wniosek złożył Pan Burmistrz Starego Sącza. Nagrody jednak nie zdobyto a w uroczystej gali wręczenia w Krakowie uczestniczył Prezes TMSS.

11. Trzykrotnie gościliśmy w progach naszego muzeum telewizję.

- podczas realizacji reportażu z okazji ogłoszenia św. Kingi patronką miasta oraz kręcono zdjęcia do programów „Odkryj Małopolskę na rowerze” i  „Z Andrusem po Galicji.”

 Projekt „Prowadzenie Muzeum Regionalnego”.

Efekty pracy każdego muzeum określa liczba zwiedzających. W 2016 r.  odnotowano zadawalający wzrost:

 - frekwencja ogółem w 2016 r. muzeum zwiedziło 4116 osób tj. o 362 więcej niż w 2015 r. /3754/ tj. 9,64 %, w tym za biletami 3530 osób tj. o 490 więcej niż w 2015 r. /3040/ czyli 16,12 %. Bezpłatnie zwiedziło  muzeum 586 osób tj. o 128 osób mniej niż w 2015 r. /714/ Odnotowano też 128 turystów zagranicznych tj. o 29 więcej niż w roku poprzednim. Bardzo cieszy wzrost  po raz  kolejny ilości zwiedzających, którzy świadomie wybierają pobyt w muzeum i wykupują bilet co powoduje również wzrost dochodów.                                                                 

Niestety tendencją rosnącą jest spadek zwiedzających bezpłatnie muzeum, gdyż coraz rzadziej odwiedzają muzeum miejscowe szkoły, które maja wstęp bezpłatny. I tak, w 2016 r. łącznie odbyło się 10 lekcji muzealnych dla: zimowiska 1, LO – 2, SP w St. Sączu 1 klasa, ZSP 3, Przedszkola z Gołkowic i St. Sącza po 1. Słuchaczami łącznie było 163 dzieci i młodzieży.

 - zatrudnienie bez zmian: 2  kustoszy, księgowość i sprzątanie na umowę – zlecenie na godziny

Dotacja z Gminy Stary Sącz w wysokości 57.000,00 wykorzystana była w całości na płace dla tych pracowników. Wszystkie funkcje zarządu pełnione są społecznie.

 - darowizny eksponatów:

otrzymaliśmy w darze: pianino od p. Antoniny Zakrzewskiej, portret ks. Tischnera od p. Andrzeja Udzieli z Binczarowej, od p. Macieja Górki z Głowna pamiątkowy album ze skryptami z więzienia w Tarnowie oraz z listami z KL Auschwitz pisanymi w okresie II wojny światowej przez Józefa Górkę oraz od p. Krystyny Kozielskiej 31 eksponatów etnograficznych i wojskowych.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

 - zakupy sprzętu i wyposażenia : urządzenie nagłaśniające, krzesła składane drewniane, odtwarzacz płyt CD oraz 2 witryny wystawiennicze

 - konserwacje eksponatów

 Księga protokołów cechu tkackiego z lat 1815 – 1877 w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu a pośrednikiem w załatwianiu spraw z tym związanych był p. dr Andrzej Lorczk starosądeczanin, pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego.

 Podczas przeprowadzania inwentaryzacji i porządkowaniu magazynów na strychu znaleziono stary duży obraz olej na płótnie przedstawiający Matkę Boską z dzieciątkiem. Obraz był bardzo zniszczony zwłaszcza w dolnej części; konserwacji podjął się konserwator dzieł sztuki artysta plastyk Józef Stec.

 Praca stała:                                                                                                                                                                                   
 Udostępnianie muzeum zwiedzającym, lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży, oprowadzanie po zbiorach, opieka nad eksponatami, pomoc w pisaniu prac wszelakiego typu poprzez udostępnianie archiwum i biblioteki, informacja naukowa i turystyczna.

 Członkowie Towarzystwa:

 Liczba członków na koniec 2016 r. wynosi 91 osób  i spadła o 11 osób / na koniec  2015 r. - 102 osoby/ , składki zapłaciło 41 osób, wykreślono ze względu na nieopłacenie składek ponad 3 lata 8 osób, zmarło 5 członków, zrezygnowała 1 osoba; zapisało się 3 nowych członków.”

 Walne zebranie członków Towarzystwa przyznało komandorowi Franciszkowi Wróblowi prestiżowy tytuł Honorowego Członka Towarzystwa.

  Zwieńczeniem zebrania było przyjęcie planu pracy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza w 2017 r., a w nim: 

 - Obchody likwidacji żydowskiego getta w Starym Sączu 17 sierpnia 2017 r. Wykonanie  i odsłonięcie  głazu  pamiątkowego – plac przed biblioteką. Wystawa plenerowa „Twarze pamięci”. Seminarium „Zagłada Żydów starosądeckich”, 

 - 11. Dni Księdza Tischnera 8-11 marca 2017 – wspólnie z Gminą Stary Sącz. 8. III. - ks. prof. Mirosław Jagiełło  UPJ2– wykład filozoficzny. 9. III. - Spotkanie nt. Ekumenizmu z ks. Dariuszem Chwastkiem – proboszczem Parafii Ewangelicko- Augsburskiej Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu. 10. III. - Wykład dra hab. prof. UP Antoniego Szweda pt. „Ks. Józef Tischner i jego myślenie o solidarności”. 11. III. Msza Św. w klasztorze ss. Klarysek, 

 - Noc Muzeów – pokaz pracy konserwatora dzieł sztuki na przykładzie odnowy obrazu olejnego oraz wystawa prac Nikifora Krynickiego, 

 - Wytypowanie kolejnych nagrobków na starosądeckich cmentarzach i wykonanie ich renowacji, 

 - Kolejna kwesta na ratowanie starosądeckich nekropoli,

 - Ogłoszenie i przeprowadzenie konkursu  fotograficznego „Stary Sącz kreatywnie”-  edycja II „Bramy i furty w przestrzeni miejskiej” wspólnie z Krynickim Towarzystwem Fotograficznym. Ogłoszenie wyników konkursu i zorganizowanie wystawy pokonkursowej,  

 - Projekt prowadzenie muzeum regionalnego - konserwacja eksponatów; a. pamiątkowy album z grypsami z więzienia w Tarnowie i listami z KL Auschwitz pisanymi w okresie II wojny światowej przez Józefa Górkę; b. obraz olejny na płótnie „Przemienienie Pańskie”; Zakupy sprzętu i wyposażenia: a. ramy; b. żaluzje do sali na I piętrze; c. odtwarzacz DVD,

 - Praca stała: udostępnianie muzeum zwiedzającym, oprowadzanie po muzeum, „lekcje muzealne”.

---

Konkurs fotograficzny „Stary Sącz kreatywnie…” rozstrzygnięty

W piątek 28 października 2016 r. ogłoszono wyniki I edycji konkursu fotograficznego „Stary Sącz - kreatywnie - Spuścizna św. Kingi” zorganizowanego przez Towarzystwo Miłośników Starego Sącza oraz Krynickie Towarzystwo Fotograficzne, pod patronatem Burmistrza Starego Sącza i Starosty Nowosądeckiego.

W konkursie wzięło udział 11 autorów z całej Polski, którzy nadesłali łącznie 43 prace w dwóch kategoriach: prace artystyczne (20) oraz fotografie dokumentalne (23). Laureatów wybrało jury w składzie: Andrzej Długosz - prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza (przewodniczący), Juliusz Jarończyk prezes Krynickiego Towarzystwa Fotograficznego - Krynica Zdrój, Alicja Przybyszowska - wiceprezes KTF - Krynica Zdrój, Andrzej Rams - fotograf, aktywista Towarzystwa Miłośników Starego Sącza (członkowie jury).

Wyniki. Kategoria „dokument”: I nagroda - Maria Bogusława Wójcik za pracę „Sklepienie kaplicy”, II nagroda - Aneta Wójcik za pracę „Źródełko”, III nagroda - Wojciech Kostrzewa za pracę „Latarnia”; wyróżnienie - Wojciech Kostrzewa za pracę „Panorama”. Indywidualny dyplom Krynickiego Towarzystwa Fotograficznego otrzymał Wojciech Kostrzewa za pracę „Baranek”. Kategoria „artystyczna”: I nagroda - Wojciech Kostrzewa za pracę „Brama”, II nagroda -  Michał Piotrowski za pracę „Klasztor sióstr klarysek”, III nagroda - Renata Michalczyk za pracę „Modlitwa u klarysek”; wyróżnienie - Wojciech Kostrzewa za pracę „Patronka”. Indywidualny dyplom Krynickiego Towarzystwa Fotograficznego otrzymała Aneta Wójcik za pracę „Kapliczka św. Kingi”.

"Sklepienie kaplicy" - I nagroda w kategorii "dokument" dla Marii Bogusławy Wójcik.

---

WYSTAWA „ADA SARI – ŻYCIE, KARIERA I SŁAWA” W SĄDECKIEJ BIBLIOTECE PUBLICZNEJ W NOWYM SĄCZU

W dniu 8 marca 2016 r. w zabytkowych piwnicach Sądeckiej Biblioteki Publicznej w Nowym Sączu przy ul. Franciszkańskiej otwarto wystawę pt. „ Ada Sari – życie, kariera i sława”, przygotowaną przez towarzystwo Miłośników Starego Sącza z okazji zakończenia digitalizacji listów Ady Sari do rodziców z lat 1907-1927 w Sadeckiej Bibliotece Publicznej, oraz przypadająca w czerwcu 130 rocznica urodzin tej największej śpiewaczki operowej I połowy XX w.  Spotkanie otworzyła dyrektor Biblioteki pani Barbara Pawlik. Potem głos zabrał prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, który podziękował pracownikom Biblioteki za olbrzymi wkład pracy włożony w digitalizację 405 listów , która trwała od maja ubiegłego roku. Następnie pani Iwona Droździk, która wstępnie przygotowywała listy do kopiowania, w przepiękny sposób opowiedziała o treści listów Maestry. Mieszkającego w Stanach Zjednoczonych bratanka Ady Sari Piotra Szayera reprezentował Jego przyjaciel z Krakowa pan Józef Kisielnicki .Obecna była synowa bratanicy Ady Sari Jolanta Czech

W otwarciu wystawy udział wzięły władze Starego Sącza z panią Przewodniczącą Rady Miejskiej Ewą Zielińską i Wiceburmistrzem Starego Sącza Kazimierzem Gizickim. Otwarcie wystawy cieszyło się szczególnym zainteresowaniem mediów : mówiono o niej m.in. w I i II Programie Polskiego Radia.

---

W muzeum gościli jurorzy konkursu im. Ady Sari

W maju 2015 r. w muzeum gościli: burmistrz Jacek Lelek wraz z Małgorzatą Walewską przewodniczącą jury Festiwalu i Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu.

W muzeum gościli także zagraniczni uczestnicy jury 18. Festiwalu i 16. Międzynarodowego Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu: Angelo Gabrielli (Włoch), Daniel Dollé (Szwajcaria), Andrejs Žagars (Łotwa) oraz dyr. Małopolskiego Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu Antoni Malczak. W tym roku MCK organizowało prestiżową imprezę od 9 do 16 maja. Czwartek 14 maja 2015 r. był dniem przerwy w przesłuchaniach konkursowych, przeznaczonym na próby artystów z orkiestrą przed ostatecznymi rozstrzygnięciami. Tego dnia oficjele tradycyjnie wybrali się do Starego Sącza. Najpierw oglądali dom i kamienicę Szayerów przy ul. Sobieskiego, z tablicami upamiętniającymi Adę Sari (Jadwigę Szayer) i złożyli tam wiązanki kwiatów, a później przeszli do Muzeum Regionalnego z izbą pamięci Maestry. Prezes Towarzystwa Miłośników Starego Sącza Andrzej Długosz opowiadał gościom o pozyskanych ostatnio kilkuset listach i telegramach pisanych w latach 1907-1927 przez wybitną sopranistkę (później pedagoga) do rodziców w Starym Sączu. Wszyscy obecni z zachwytem wsłuchiwali się w głos jednej z największych śpiewaczek wszechczasów, odtwarzany z płyty Ada Sari: Królewska Kolekcja [CD].

---

Nowa tablica pamiątkowa w mieście (w 5. rocznicę wizyty prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Starym Sączu)

W dniu 3 czerwca 2014 r. minęła 5. rocznica wizyty w Starym Sączu prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego. Prezydent gościł w Klasztorze Sióstr Klarysek, gdzie zgodnie z wielowiekową tradycją jako głowa państwa wszedł za klauzurę wraz ze świtą bez czyjegokolwiek pozwolenia oraz przeszedł na starosądecki rynek gdzie spotkał się z mieszkańcami miasta.

Aby upamiętnić to wydarzenie Towarzystwo Miłośników ufundowało i wmurowało tablicę pamiątkową na frontonie zabytkowego „Domu na Dołkach” przy starosądeckim rynku.

Uroczyste odsłonięcie poprzedziła Msza Św. odprawiona w kościele klasztornym w intencji Marii i Lecha Kaczyńskich, którą celebrowali ks. Marek Tabor – proboszcz Parafii św. Elżbiety Węgierskiej i ks. prałat Alfred Kurek. Aktu odsłonięcia dokonali Jacek Lelek burmistrz Starego Sącza oraz ks. prałat Alfred Kurek. W uroczystości udział wzięło kilkadziesiąt osób.

---

Dziesięć tysięcy złotych z dziesiątej kwesty

W kweście na starosądeckich cmentarzach zorganizowanej po raz dziesiąty przez Towarzystwo Miłośników Starego Sącza brało udział osiemnaście osób. Zebrano 10.048,48 złotych.

Komisja siedmioosobowa z udziałem kwestujących oraz Andrzeja Długosza i Karola Fijałkowskiego – prezesa i skarbnika TMSS policzyła zawartość puszek i sporządziła protokół w poniedziałek 3 listopada. Hojni darczyńcy wsparli dzieło renowacji zabytkowych nagrobków w Starym Sączu kwotą 10.048,48 złotych. W zależności od czasu i miejsca kwestowania w sobotę 1 listopada 2014 r. do jednej puszki trafiło od 250 do 1300 zł, średnio 591 zł. Na cmentarzach kwestowali: Paweł Broniszewski, Kazimierz Gizicki, Adam Górski, Karol Hopek, Zofia Kucharska, Marian Kuczaj, Ignacy Kurowski, Jacek Lelek, Jolanta Młodkowska-Czech, Andrzej Nicpoński, Elżbieta Pietruch, Andrzej Rams, Marek Sekuła, Wojciech Setlak, Sławomir Szczepaniak, Danuta Sułkowska, Ewa Zielińska, Ewa Zięba. Towarzyszyła im młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz z Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Starym Sączu: Aleksandra Ciesielska, Patrycja Csorich, Agnieszka Fiut, Anna Fryc, Kamil Gancarczyk, Ewelina Gizicka, Karolina Hedwik, Maria Hejnold, Przemysław Hojnor, Anita Janik, Wiktor Jawor, Katarzyna Kania, Barbara Kałużyńska, Aleksandra Konieczny, Paulina Konstanty, Karolina Król, Natalia Krzak, Agnieszka Kubowicz, Albert Maciuszek, Karolina Mikulec, Pamela Nowobilska, Iwona Ogorzałek, Jakub Pajor, Maria Pierzga, Klaudia Potok, Natalia Sajdak, Gabriela Sojka, Maria Śmierciak, Martyna Tokarczyk, Beata Wastag, Eryk Węgrzyn, Małgorzata Wojsław, Klaudia Wojtas, Grzegorz Wójcik.

---

W 2014 roku odnowiono kolejne pomniki

W 2014 roku staraniem Towarzystwa Miłośników Starego Sącza odnowione zostały na starosądeckich cmentarzach 3. zabytkowe nagrobki a 4. jest w trakcie realizacji (to pokłosie kwesty w 2013 r.).

Są to zabytkowe nagrobki na starym cmentarzu; Tekli z Chmurów Cięciwowej żyjącej w latach 1873 – 1927 obywatelki, jeden z ostatnich nagrobków tzw. ślimakowych; Rodziny Długoszewskich – Stanisławy nauczycielki zmarłej w 1924 r. w wieku l. 60, Feliksa profesora seminarium zmarłego w 1928 r. przeżywszy l. 64, oraz Antoniny z Jankowskich Mikutowej, Długoszewskiej zmarłej w 1935 r. w Neapolu wdowie po profesorze gimnazjum.

Na nowym cmentarzu: Rodzeństwa Kwiatkowskich – Karoliny nauczycielki zmarłej w 1986 i Michała i Michała zmarłego w 1912 r. ucznia gimnazjum.

W trakcie realizacji jest restauracja grobowca- zasłużonego obywatela Starego Sącz lekarza i filantropa, który swój dom przekazał na rzecz powstającej ochronki przez długie lata prowadzonej przez siostry służebniczki.

Całość realizacji remontów kosztować będzie 9 tys. zł. a środki te pozyskano z kwesty we Wszystkich Świętych w ubiegłym roku.

Towarzystwo Miłośników Starego Sącza serdecznie dziękuje wszystkim tym, którzy uczestniczą w tym pięknym dziele.

Copyright © Muzeum Regionalne w Starym Sączu